Μάθημα: Εργαστήριο Θεατρικής Κριτικής
Άσκηση 1η
Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στην Θεατρική και Κινηματογραφική κριτική;
Έχοντας υπόψιν τις διαφορές που παρουσιάζονται στο θέατρο και στον κινηματογράφο, φαντάζεται κανείς ότι και οι κριτικές μιας παράστασης και μιας ταινίας θα διαφέρουν αντιστοίχως. Στην πραγματικότητα το μόνο που χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης στην συγγραφή μιας κριτικής είναι οι ιστορικές γνώσεις του ενός και του άλλου κλάδου.
Αρκεί να διαβάσει κάποιος δύο κριτικές, μιας παράστασης και μιας ταινίας, ώστε να το διαπιστώσει. Η δομή τους είναι ίδια. Υπάρχει ο πρόλογος που περιγράφει σύντομα την προϊστορία του έργου, ακολουθεί η οπτική του δραματουργού ή του σκηνοθέτη κι έπειτα σχολιάζονται η σκηνοθεσία, η όψις, το ηχητικό τοπίο, η κινησιολογία και ό,τι άλλο συνεπάγεται σε αυτή την κατηγορία. Τέλος, γίνεται μια κριτική ανάλυση που καταλήγει σε συμπεράσματα για το έργο.
Το περιεχόμενο από την άλλη διαφοροποιείται. Αν πάρουμε ως παράδειγμα την κριτική του Θοδωρή Δημητρόπουλου για την ταινία «Σινεμά σαν προσευχή»1 του Αντρέι Ταρκόφσκι και την κριτική της Τόνιας Καράογλου για την παράσταση «Λυσιστράτη»2 του Αριστοφάνη θα το αντιληφθούμε πλήρως. Στην πλειονότητά τους οι ταινίες έχουν εντελώς διαφορετικές ιστορίες, καθώς το σενάριο είναι πρωτότυπο. Δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν ίδια ταινία με το «Σινεμά σαν προσευχή» ώστε η τωρινή να την αναπαράγει μία ακόμη φορά. Αντίθετα, στο θέατρο ανεβαίνουν τα ίδια έργα τα οποία όμως διαφοροποιούνται μεταξύ τους με την σκηνοθεσία και με όλα τα υπόλοιπα τεχνικά μέσα (σκηνικά, κοστούμια, θέατρο, συντελεστές, κλπ). Έτσι στον πρόλογο ο εκάστοτε κριτικός, προφανώς, στην πρώτη περίπτωση θα αναφερθεί στην ιστορία της δημιουργίας της ταινίας, ενώ στην δεύτερη περίπτωση στην ιστορία του έργου. Επόμενο είναι ότι στον κινηματογράφο σχολιάζεται περισσότερο (με κινηματογραφικούς όρους) η υπόθεση και το μήνυμα που περνάει το σενάριο, ενώ στο θέατρο (με θεατρικούς όρους) σχολιάζεται η οπτική με την οποία παρουσιάζεται το θεατρικό έργο. Τέλος, στα συμπεράσματα στον κινηματογράφο αναφέρεται το αν ήταν μια επιτυχής ή όχι προσπάθεια, ενώ στο θέατρο προχωράει παραπάνω ο κριτικός προτρέποντας, πιθανώς, τον σκηνοθέτη ή τους συντελεστές να αλλάξουν κάτι ή έστω τους επηρεάζει με τα λόγια του στην επόμενη παράσταση. Αυτό συμβαίνει, διότι στον κινηματογράφο δεν μπορεί τόσο εύκολα να γυριστεί ξανά μια ταινία ενώ στο θέατρο γνωρίζουμε ότι έτσι κι αλλιώς η κάθε παράσταση είναι διαφορετική ανάλογα με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Νεφέλη Βλαχοπαναγιώτη, φοιτήτρια της Φιλοσοφικής σχολής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, nefelivlachopanagioti@gmail.com
Κριτικές:
