ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ ΚΑΙ Η ΧΡΟΝΟΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Από τον ποιητή, θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Έργο που ανέβηκε για πρώτη φορά το 1992 στην Μασαχουσέτη των Η.Π.Α. έρχεται σήμερα να επανεισαχθεί ως επίκαιρο με μια αξιοσημείωτη χρονοκαθυστέρηση 30 ετών. Αυτό κατ’ αρχήν δείχνει την διαχρονικότητα και «αθανασία» του διακεκριμένου θεατρικού συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ, αφ’ ετέρου πρέπει και οφείλουμε να προβληματιστούμε για την ετεροχρονισμένη (ή ταυτόχρονη, λόγω Διαδικτύου) εισαγωγή αισθητικών, ιδεολογικών και κοινωνικών ρευμάτων.
Το χάσμα των γενεών παίζει φυσικά έναν σημαντικότατο ρόλο στην «Ολεάννα». Ο Κύριος Καθηγητής είναι ως φαίνεται παιδί του Μάη του 1968, των παιδιών των λουλουδιών και των αντικομφορμιστικών φιλειρηνικών κινημάτων. Στα νιάτα του προφανώς διάβαζε τα βιβλία τού Μαρκούζε και της περίφημης «Σχολής της Φρανκφούρτης». Είναι μορφωμένος, γραμματισμένος και σπουδαγμένος. Ανήκει στην προνομιούχα μεσοαστική τάξη με όλα τα συμπαρομαρτούντα.
Από την άλλη πλευρά, η νεαρή φοιτήτρια εργατικής καταγωγής που δυσκολεύεται με τα δίδακτρα (εκεί όπου δεν ισχύει η δωρεάν Παιδεία), ως ορμητική και θυελλώδης έφηβος κάνει την πολιτική ορθότητα σημαία της επανάστασής της, οργανώνεται σε «ομάδα», αποτελεί μέρος ενός συλλογικού «εγρηγορότος» κι επιχειρεί να μετατρέψει την προσωρινή αμάθειά της σε δοκησίσοφο αρνητισμό. Δεν σέβεται μήτε την ηλικία μήτε τις γνώσεις μήτε την εμπειρία ενός μεγαλύτερου δασκάλου της, τον ταυτίζει αυθαίρετα και προκατειλημμένα με την πατρική/πατριαρχική εξουσία, προβάλλει πάνω του πατερναλιστικές συμπεριφορές που ίσως έχει ή μιμείται εκείνος σε έναν βαθμό. Όμως ο ταλαίπωρος προσπαθεί να την καταλάβει, παρά την όποια επιθετικότητα που προέρχεται από την βιολογική, κούραση, τη σύγχυση, την ανεπάρκεια να αντιμετωπίσει τα πρακτικά βιοποριστικά προβλήματα τής οικογένειάς του (και της ζωής γενικότερα).
Κατ’ αρχήν ασκώντας την ενσυναίσθηση εκείνος κάνει ένα βήμα καλής θέλησης και της εξομολογείται πως κι εκείνος νιώθει μπερδεμένος, ανεπαρκής, «σκουπίδι»… Αποκτά οικειότητα και ταυτίζεται μαζί της, αφού προβάλλει την δική του εφηβεία πάνω της. Εκείνο είναι το πρώτο, το βασικό και το μοιραίο λάθος του: την αντιμετωπίζει ως ίση, ως ομόλογο, ως ανάλογος, ως εταίρο, ως συνεταίρο στο Χάος. Εκείνη όμως δεν ανταποκρίνεται. Δεν ανοίγεται. Είναι κλειστή σαν στρείδι. Αποφασισμένη. Εργαλείο εκτελεστικό, όπλο στο χέρι μιας υπερ-συνείδησης, μιας συλλογικότητας που έχει αποφασίσει από πριν τι είναι «ορθόν», τι είναι σωστό και τι όχι. Δεν σας ακούγεται κάπως φασιστικό αυτό; Και πού είναι η ελευθερία τού Λόγου και της έκφρασης, κοινή στις δημοκρατικές κοινωνίες που προέκυψαν μετά τον Διαφωτισμό και την Γαλλική Επανάσταση;
Μία παρέα νεαρών εφήβων, ευλογημένα δοκησίσοφων, υπέρ της απλοποιήσεως του εμπλουτισμένου μέσα στους αιώνες γλωσσικού κώδικα, μπορεί να επιβάλλει στους «μεγάλους» πώς θα μιλούν και πώς όχι; Το πώς φέρονται είναι άλλο θέμα. Η σωματική και ψυχολογική βιοπραγία είναι απαράδεκτη και κατακριτέα. Όμως το να αφαιρούμε, το να καίμε βιβλία, το να μην διδάσκουμε πλέον τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά γιατί ήταν «σεξιστικά» με υπερβαίνει.
Το δεύτερο λάθος τού Κυρίου Καθηγητή είναι η σωματικότητα. Σήμερα στην μετατεχνολογική εποχή τής τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης κάθε άγγιγμα, κάθε προσέγγιση, κάθε καταγραφή μιας συνομιλίας είναι επιτρεπτή μόνον κατόπιν αμοιβαίας συγκαταβάσεως, συμφωνίας και συμβάσεως, ει δυνατόν γραπτής και υπογεγραμμένης με ψηφιακή ή χειροποίητη υπογραφή.
Το τρίτο λάθος τού Κυρίου Καθηγητή είναι η παράνοια μεγαλείου, η ψευδαίσθηση παντοδυναμίας, αποτελέσματα τής αγίας ακαδημαϊκής έδρας που θα κατέχει σε λίγο. Ας μην ξεχνάμε πως τα σύγχρονα πανεπιστήμια κατάγονται από τα μεσαιωνικά θρησκευτικά κολλέγια και η λέξη «Κανόνας / Κανών» έχει καθαρά εκκλησιαστικό περιεχόμενο.
Ο άντρας καθηγητής κάνει όλα τα λάθη που περιμένει η αντίπαλός του. Το έργο αυτό θα έπρεπε να λέγεται «Ποντικοπαγίδα». Το κατηγορεί για έλλειψη σεβασμού, την κατηγορεί για έλλειψη ενσυναίσθησης. Ποιος / ποια έχει δίκιο; ΚΑΝΕΙΣ / ΚΑΜΙΑ. Είναι και οι δύο εγκλωβισμένοι στο αξιακό τους σύστημα, στις αρχές, στις έξεις και στις συνήθειές του. Είναι ισοδύναμοι και ισόρροποι. Ο Ντέιβιντ Μάμετ στήνει μια αρχετυπική δραματική σύγκρουση μοιράζοντας τον τραγικωμικό «Αγώνα λόγων» σε δύο ισάξιους ρήτορε, εκπροσώπους της τάξης, της ομάδας, της συλλογιστικής τους.
Εκπληκτική η παράσταση στο θέατρο ΑΡΓΩ με τον έμπειρο, εμπειρότατο ΦΙΛΙΠΠΟ ΣΟΦΙΑΝΟ σε διπλό ρόλο υποκριτή και σκηνοθέτη. Η παράσταση έγερνε προς το μέρος του άντρα. Η Μαριλένα Λιακοπούλου ήταν σχηματική, περιγραφική, άκαμπτη, αδικώντας το πρόσωπο που συμβολίζει όλες τις γενιές των κακοποιημένων γυναικών (και ανδρών) που ζητούν δικαίωση.
Το κίνημα τού #MeToo, του οποίου είμαι ένθερμος οπαδός κι εγώ ως κακοποιηθείς για τις πάμπολλες ιδιαιτερότητές μου, είναι σήμερα περισσότερο κι από επίκαιρο. Είναι επιτακτικό προκειμένου να αποδοθεί συμπαντική δικαιοσύνη, να απαλειφθεί το γήινο κάρμα (ο κοσμικός νόμος τής αιτίας και του αποτελέσματος). «Αντιπεπονθός» το έλεγαν αυτό οι αρχαίοι.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ως ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΣ, ΣΟΦΗ ΤΡΟΦΟΣ, ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ, της Γαίας συμπεριλαμβανομένης. Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΗΤΕΡΑ ΘΕΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΑΠΟΔΩΣΕΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ γιατί έχει στο πλευρό της την ΘΕΜΙΔΑ / ΔΙΚΗ / ΝΕΜΕΣΙΝ. Στέκομαι στο πλευρό όλων των αγωνιζόμενων νέων. Κάθε αλλαγή προκύπτει μέσα από την ορμή των νεαρών αμφισβητιών. Αλλιώς θα ήμασταν ακόμη στα σπήλαια.
Παρατηρώντας το αρχιτεκτονικώς δομημένο βασίλειο των μελισσών, παρατηρούμε πως μόλις γεννηθεί η καινούργια βασίλισσα (συνήθως εργάτρια μέλισσα αφού τραφεί επί ικανό και αναγκαίο διάστημα με βασιλικό πολτό) η παλαιά εγκαταλείπει την κοινωνία της κυψέλης και με τις πιστές της εργάτριες-ακολούθους-συνοδοιπόρους μετοικεί, μεταναστεύει, αυτοεξορίζεται και στήνει αλλού το καινούργιο βασίλειό της. Κατά-στημα. Από εκεί βγαίνει και η λέξη κατεστημένο.
Και μια συμβουλή, προς όλους εμάς τους οργισμένους νέους: ακούστε, δείτε, παρατηρείστε, αναλογιστείτε, διαλογιστείτε, ερευνήστε, μελετήσετε πολύ πριν επιτεθείτε. Μόνον τότε θα είστε αποτελεσματικοί και θα έχετε το Δίκαιο με το μέρος σας.
ΔΕΙΤΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΚΑΙ ΣΑΣ ΑΦΟΡΑ. ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΠΑΡΑ ΠΟΤΕ!!!
Κι αν η γλώσσα μου σάς φαίνεται περίεργη είναι γιατί την κληρονόμησα από τον Όμηρο!!! Αποδεχτείτε με, ως διαφορετικό (και σ’ αυτό). Και σας παρακαλώ, σας εκλιπαρώ, μην με ρίξετε στην πυρά. Μού έχει συμβεί πολλές φορές στον Μεσαίωνα… Η ΆΓΝΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΜΑΡΤΙΑ / ΑΣΤΟΧΙΑ. Ειδικά όταν παίρνει τη μορφή τής δοκησισοφίας… Οι δάσκαλοί σας διδάσκονται από εσάς και διαδρούν και νοιάζονται αρμονικώς προκειμένου να επιτευχθεί μια αγαστή συν-εργασία, ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΌΛΩΝ (κι εδώ ταυτίζονται τα δύο γένη: στην γενική πληθυντικού).
Μετά περισσής περισκέψεως,
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας
info:
Δελτίο Τύπου
«Oλεάννα»: Αφετηρία και προορισμός του #MeToo
«Oλεάννα»
του Ντέιβιντ Μάμετ
Σκηνοθεσία: Φίλιππος Σοφιανός
Με τους
Φίλιππο Σοφιανό και Μαριλένα Λιακοπούλου
Πρεμιέρα: Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2021
για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων
Η Hand Made Production Ε.Π.Ε. παρουσιάζει το συγκλονιστικό έργο του Αμερικανού βραβευμένου συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ, «Ολεάννα», σε μετάφραση της Γεωργίας Ζάχου και σκηνοθεσία του Φίλιππου Σοφιανού, στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου ΑΡΓΩ, από την Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2021. Τους ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο Φίλιππος Σοφιανός και η Μαριλένα Λιακοπούλου.
Λίγα λόγια για το έργο
Ένας καθηγητής Πανεπιστημίου, ο Τζων, και μια νεαρή φοιτήτρια, η Κάρολ, με αφορμή ένα μάθημα, μπλέκονται σε ένα παιχνίδι λέξεων, παρεξηγήσεων και παρερμηνειών – σε ένα παιχνίδι εξουσίας. Ο τίτλος «Ολεάννα» προέρχεται από ένα νορβηγικό παραδοσιακό τραγούδι το οποίο κάνει λόγο για την ουτοπία μιας ιδανικής κοινωνίας. Έτσι ακριβώς και το έργο, μέσα από τις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται, επιχειρεί να διερευνήσει την «ουτοπία της πραγματικότητας». Μέσα σε ένα πανεπιστημιακό περιβάλλον, εκ πρώτης όψεως δημοκρατικό και ελεύθερο, τοποθετεί έναν καθηγητή και μία φοιτήτρια σε μία σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ τους. Η ανάγκη και των δύο για εξουσία και ασφάλεια καθιστά αδύνατη την μεταξύ τους επικοινωνία και την αμοιβαία κατανόηση. Η ίδια η πραγματικότητα τούς παραμορφώνει σε θηρία και η επίφαση της πολιτισμένης δημοκρατίας που τους περιβάλλει, αποδεικνύεται ουτοπική.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Στην «Ολεάννα» ο Ντέιβιντ Μάμετ εξερευνά τα όρια των ανθρωπίνων σχέσεων, μελετώντας τις σχέσεις εξουσίας που αναπτύσσονται ανάμεσα στα φύλα, καθώς και τις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται στο πλαίσιο του ισχύοντος εκπαιδευτικού συστήματος, ενός συστήματος που, είτε δημιουργεί «πελατειακές σχέσεις» στους συμμετέχοντες, είτε δίνει άλλοθι σε συναισθηματικές αναπηρίες. Το έργο είναι μια μηχανή παραγωγής ερωτημάτων τα οποία συνοδεύουν τον θεατή μέρες μετά την παρακολούθηση της παράστασης. Ερωτήματα που εν έτει 2021 παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος τόσο απενοχοποιημένα να γκρεμίζει το μέλλον ενός άλλου; Πόσο επηρεάζει η συλλογικότητα την ατομική συνείδηση; Πώς μπορεί μια φιλική χειρονομία να μεταφραστεί σε παρενόχληση; Μήπως στην πραγματικότητα είναι; Μήπως η εξουσία την κάνει να είναι; Η «Ολεάννα» θεωρείται ένα από τα πιο προκλητικά κείμενα του Μάμετ. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 1992 στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης από τον θίασο BackBay Theater και κατάφερε να εγείρει αντιδράσεις. Οι κριτικοί αντιμετώπισαν το έργο ως μια δεξιά πολεμική ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ενώ για τους αριστερούς ο Μάμετ έγινε σύμβολο της τοξικής αρρενωπότητας. Σήμερα, όμως, μετά το ξέσπασμα του ελληνικού #MeToo, ίσως είμαστε πλέον έτοιμοι για μία εκ νέου ανάγνωση.
Φίλιππος Σοφιανός
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Γεωργία Ζάχου
Σκηνοθεσία – φωτισμοί – μουσική επιμέλεια: Φίλιππος Σοφιανός
Σκηνικά – κοστούμια: Χριστίνα Κωστέα
Βοηθός σκηνοθέτης: Γιάννης Τσουρουνάκης
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Διεύθυνση παραγωγής: Τέτα Καμπουρέλη
Παραγωγή: Hand Made Production Ε.Π.Ε.
Φωτογράφιση: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Διανομή
Φίλιππος Σοφιανός – Τζων
Μαριλένα Λιακοπούλου – Κάρολ
Info
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Τετάρτη στις 20.30
Πέμπτη στις 21.15
Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: €17 πλατεία, €15 εξώστης
Μειωμένο: €10 για θεατές άνω των 65 ετών, φοιτητές, ανέργους
Προπώληση εισιτηρίων: €14
Ατέλειες ηθοποιών και σπουδαστών Δραματικών Σχολών δεκτές
Εισιτήρια – Προπώληση: viva.gr
Πληροφορίες – κρατήσεις θέσεων
Τηλ.: 6974432929 / 6970012618 / 6936144443
Email: sofianoshandmade.p@gmail.com
Θέατρο ΑΡΓΩ
Ελευσινίων 15, Μεταξουργείο (πλησίον σταθμού μετρό «Μεταξουργείο»)
Τηλ.: 210 5201684 / https://argotheater.gr/
Social media παράστασης
Facebook: https://www.facebook.com/OleannaArgoTheater
Σημείωση:
Το Θέατρο ΑΡΓΩ θα λειτουργήσει αμιγώς ως χώρος υποδοχής πολιτών που έχουν εμβολιαστεί και με τις δύο δόσεις του εμβολίου κατά της COVID-19 ή έχουν νοσήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου.
Κατά την είσοδο των θεατών στους χώρους, θα γίνεται έλεγχος των απαραίτητων πιστοποιητικών καθώς και πιστοποιητικού ταυτοπροσωπίας (αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα οδήγησης).
Η χρήση προστατευτικής μάσκας είναι υποχρεωτική σε όλους τους χώρους του θεάτρου ενώ η προσέλευση ανήλικων προϋποθέτει την επίδειξη υπεύθυνης δήλωσης των γονέων για τη διενέργεια self test.
Το θέατρο λειτουργεί με σύγχρονο εξαερισμό (είναι ισόγειο και με μεγάλα ύψη) και υπάρχουν ράμπες ΑΜΕΑ για την πρόσβαση ατόμων με δυσκολίες, τόσο στην είσοδο όσο και στις τουαλέτες.
