Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Η Ρούλα Πατεράκη είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για το Ελληνικό Θέατρο. Δασκάλα υποκριτικής, ηθοποιός, σκηνοθέτις, δραματουργός και τώρα συγγραφέας. Παίρνοντας ένα μάλλον συνηθισμένο για την εποχή του και αδιάφορο για τη σύγχρονη αισθητική αναζήτηση προαναγεννησιακό κείμενο (από το μακρινό εκείνο 1400 μ.Χ.) επιτυγχάνει να συγγράψει ένα απόλυτα σύγχρονο έργο, που θέτει φιλοσοφικά και αισθητικά ζητήματα, απολύτως επίκαιρα και διαχρονικά. Ο θάνατος και η αδικία των πρόωρα χαμένων αγαπημένων μας συναντώνται με την παράνοια, την ψύχωση, την διπολική διαταραχή σε ένα σκηνικό παλιομοδίτικου φρενοκομείου, όπου οι τρόφιμοι – συμπεριλαμβανομένης της νοσοκόμου και του φευγάτου «μουσικού» – αυτοσχεδιάζουν πάνω στο κείμενο του Johannes von Tepl «Ο Θάνατος και ο Αγρότης» (μια από τις συνηθισμένες ημιδραματικές «μυθιστορίες» του Μεσαίωνα, όπου ένας άντρας καταριέται τον Χάροντα γιατί του πήρε τη νεαρά σύζυγο). Αυτή η μάλλον μονότονη κι επίπεδη βάση, δίδει στην έμπειρη δραματουργό, σκηνοθέτιδα και ηθοποιό, ένα απολύτως ελατό και όλκιμο «υλικό παράστασης», κατάλληλο για τη μετά το μεταμοντέρνο έμπνευσή της. Η απόλυτη σωματικότητα με τον αποστασιοποιημένα εκφερόμενο ποιητικό λόγο, τα υψηλά νοήματα και υπαρξιακά αδιέξοδα σε συνδυασμό με τον απολύτως «ψυχρό» («γαλατάδικο» το λέμε αυτό στην αργκό του θεάτρου) λευκό φωτισμό με λάμπες φθορίου από την οροφή, δίνουν στην παράσταση του ατμοσφαιρικού «θεάτρου δωματίου» πάνω από τη “live” μουσική σκηνή “Faust” μια ιδιότυπη αισθητική, κάπου μεταξύ του Άχρονου τελετουργικού δράματος και της αστικής εικονοκλασίας. Εξηγούμαι. Ο Αλέκος Συσσοβίτης, σε έναν ρόλο που αξίζει βραβείο ερμηνείας, υποδύεται με βιαιότητα τον χυδαίο αγρότη που αίρεται σε ύψη μυθικά και κονταροχτυπιέται με έννοιες όπως ο Θάνατος, και το Δαιμονικό, καταριέται και σέρνει καταγής τον φτωχοδαίμονα της Σήψης και του Θανάτου, που υποδύεται η Ρούλα Πατεράκη, σε μια έκρηξη σκηνικής ενέργειας, που μπορεί να καθηλώσει και τον πλέον απαιτητικό θεατή. Αυτό το δίδυμο, που είχαμε δει πριν από δεκαπέντε χρόνια στη σκηνική μεταφορά της «Κυρίας με τας Καμελίας» από τον Πέτρο Ζούλια στο «Θέατρο Χώρα», έρχεται τώρα, ώριμο και κατασταλαγμένο, να δώσει ένα καταπληκτικό συγκρουσιακό υπόδειγμα υψίστης δραματικότητας κι ατσαλάκωτης αισθητικής. Αυτή η στραπατσαρισμένη κλασικότητα (συχωρέστε μου τους νεολογισμούς, αλλά η γλώσσα της θεατρικής κριτικής έχει τόσο φθαρεί που τείνει να τυποποιηθεί) δίνει στην εποχή του Χάους, της Αταξίας και της Κρίσης θεσμών και αξιών μια ανάστροφη απαίτηση της Τάξεως, μια νοσταλγία για τον εφησυχασμό της καταλαγιασμένης αδρανείας. Τέτοιες δουλειές ενισχύουν την αντίσταση στον αναντίρρητο θερμοδυναμικό νόμο της εντροπίας. Κι αυτό είναι ακριβώς το Νόημα του έργου. Ο Θάνατος ως Λυτρωτής, όχι από την Κοιλάδα των δακρύων, αλλά από τον βάλτο του υπερπληθυσμού των εμβίων όντων. Καθόλου ρομαντικό, ελάχιστα «μεταφυσικό», απολύτως ψυχρό και «επιστημονικώς» λογικόν. Η χαμένη κόρη ως «παράπλευρη απώλεια» ενός τυφλού μηχανισμού, μήτε αγγελικού μήτε σατανικού, αλλά «δαιμονικού». Εδώ ας θυμηθούμε τον εύστοχο στίχο του οξυδερκούς Σεφέρη: «τι είναι θεός τι μη θεός και τι το ανάμεσό τους;». Η θεατροποιημένη περσόνα του ψυχοπομπού δεν έχει τίποτα από τις σαιξπηρικές Μοίρες ή από τα αλλοδιαστασιακά όντα του αρχαίου δράματος. Προσιδιάζει μάλλον στους φτωχοδιαβόλους της «Τρικυμίας», που υποτάσσει ο Πρόσπερος με το μαγικό ραβδί του, μέχρι να παραιτηθεί από την άσκηση αυτής της γητευτικής τέχνης.
Όμως εκτός από τους δύο λαμπρούς πρωταγωνιστές αυτού του «σκοτεινού» δράματος, οι δύο έκλαμπροι δευτεραγωνιστές, η «σκανδιναβική» Τασία Σοφιανίδου και ο πρωτεϊκός Νίκος Μαυράκης (τι ηθοποιός! Τον είχα δει και στον «Πελοποννησιακό Πόλεμο» της Πατεράκη)… Οι δύο αυτοί τίμιοι και πιστοί εργάτες του θεάτρου, είναι άξιοι συνεχιστές των τεχνιτών του Διονύσου. Μπράβο τους. Σεμνοί κι αποτελεσματικοί μέχρι τέλους.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της έμπειρης και υπεραπασχολούμενης Εύας Νάθενα, δίνουν στον ούτως ή άλλως ιδιότυπο χώρο ένα ειδικό βάρος που δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι μπορεί να έχει. Άθλος.
Βοηθός σκηνοθέτη, αποτελεσματική και τελέσφορη η Κυβέλη Δραγούμη, με το υπέροχο σκυλάκι της που ποζάρει χαριτωμένα και καθόλου συγκαταβατικά, ως απαιτητική σταρ, κάθε μέρα και με άλλο «κοστούμι» (εκτός παραστάσεως – εξηγούμαι, αλλά έχει γίνει η μασκώτ του θεάτρου).
Το πρωτότυπο κείμενο μετέφρασε ο Αντώνης Πέρης.
Η Ρούλα Πατεράκη είναι μεγάλη και δημιουργική, καινοτόμος κι απομυθοποιητική, δομημένη και εικονοκλάστις, λάτρης της αποδόμησης αλλά εργάτρια της Τάξης. Δεν τα συναντάς όλ’ αυτά συχνά σε έναν και μόνον άνθρωπο.
Ανυπομονώ να δω το δεύτερο μέρος του «Πελοποννησιακού» της Πολέμου, στο Μεγάλο Θέατρο της Επιδαύρου αυτή τη φορά. Θα το γεμίσει ασφυκτικά. Ο κόσμος διψάει για το αυθεντικό, γιατί κουράστηκε με το δήθεν. Αγαπήστε την για να αντέξει. Τέτοιους ανθρώπους τους εκτιμάς μόλις τους χάνεις. Όπως έγινε και με τον αείμνηστο Λευτέρη Βογιατζή.
Κωνσταντίνος Μπούρας
Πληροφορίες για την παράσταση από το Δελτίο Τύπου:
Ένα προαναγεννησιακό κείμενο βγαλμένο από την καρδιά του 1400 μ.Χ., πραγματεύεται με λυρισμό και χιούμορ τη βαθιά αντιπαλότητα μεταξύ ανθρώπου και θανάτου. Η σχέση μεταξύ ανθρώπου και θνησιμότητας, είναι κάτι που έχει απασχολήσει την τέχνη με διάφορους και ποικίλους τρόπους. Το κείμενο «O Θάνατος και ο Αγρότης» του Johannes von Tepl είναι ένα τέτοιο έργο που καταπιάνεται με την αναμέτρηση ενός Αγρότη με τον Θάνατο αναδεικνύοντας την πάλη αυτή σε ένα μοντέρνο «κάδρο» από όπου απουσιάζει ο Θεός. Το έργο θα ανέβει από 17 Απριλίου στο Faust, για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη. Μετάφραση: Αντώνης Πέρης. Παίζουν ο Αλέκος Συσσοβίτης και η Ρούλα Πατεράκη.
Info:
Πρεμιέρα – Παρασκευή 17 Απριλίου 2015
Johannes Von Tepl – “Ο Θάνατος και ο Αγρότης”
Μαύρο Ακαθόριστο Θεατρικό Είδος
Παίζουν: Ρούλα Πατεράκη – Αλέκος Συσσοβίτης
Δραματουργία/ Σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κυβέλη Δραγούμη
Συμμετέχουν: Τασία Σοφιανίδου, Νίκος Μαυράκης
Μετάφραση: Αντώνης Πέρης
Σκηνικά – Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Παρασκευή & Σάββατο: 21.00 Κυριακή 20.00
Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ και 10 μειωμένο (για φοιτητές και άνεργους)
FAUST Bar-Theatre-Arts
Πληροφορίες και κρατήσεις στο: 2103234095
Προπώληση: www.viva.gr (τηλ. 11876), Public, Παπασωτηρίου, ΙΑΝΟΣ, Seven Spots, RELOAD, Media Market
