2η εργασία της φοιτήτριας Κυρίας Νεφέλης Βλαχοπαναγιώτη από το Εργαστήριο Θεατρικής Κριτικής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Εργασία Εργαστηρίου Θεατρικής Κριτικής

Κριτική της παράστασης Jewels του George Balanchine από το μπαλέτο Mariinsky στο θέατρο Mariinsky (2015)

Το νεοκλασικό μπαλέτο Jewels του G. Balanchine ανέβηκε πρώτη φορά το 1967 στην Νέα Υόρκη από το New York City Ballet. Πρόκειται για ένα μπαλέτο που χωρίζεται σε τρία μέρη: emeralds (σμαράγδια), rubies (ρουμπίνια) και diamonds (διαμάντια), το καθένα εκ των οποίων μπορεί να σταθεί και μόνο του ως ένα ενιαίο μπαλέτο. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε μέρος έχει διαφορετικά κοστούμια, διαφορετικά σκηνικά, εντελώς διαφορετική αισθητική και διαφορετική μουσική από διαφορετικούς συνθέτες (Gabriel Fauré, Igor Stravinsky και Pyotr Ilyich Tchaikovsky). Ο Balanchine εμπνεύστηκε το έργο του από την βιτρίνα του Van Cleef & Arpels όπου εκτίθεντο κάποια κοσμήματα- μπαλαρίνες στολισμένα με τα τρία αυτά πετράδια.

Ο ίδιος ο χορογράφος, ενώ ισχυριζόταν ότι «ο χορός δεν θα είχε καμία σχέση με τα κοσμήματα, απλώς οι χορευτές θα ήταν ντυμένοι σαν αυτά», στην πράξη αναθεώρησε την πρόθεση αυτή. Το έργο, τελικά, αποτελεί μια «έκθεση κοσμημάτων». Χαρακτηρίζεται από τα σχήματα που δημιουργούν οι χορευτές μεταξύ τους σχεδιάζοντας είτε «το πετράδι» που παρουσιάζεται κάθε φορά και τις εσωτερικές ακτίνες που δημιουργούνται όταν αντανακλά το φως πάνω του, είτε «ένα κολιέ» από το corps de ballet στην κορυφή του οποίου εμφανίζονται οι primes που αποτελούν «το ίδιο το πετράδι». Επιπλέον, το κάθε μέρος αποδίδοντας τη διαφορετική αισθητική του πετραδιού του δημιουργεί και διαφορετικό κλίμα‧ τα σμαράγδια λόγω χρώματος συμβολίζουν την γη και, άρα, την αρμονία και την ηρεμία, τα ρουμπίνια συμβολίζουν το πάθος και τη φλόγα, ενώ τα διαμάντια συμβολίζουν την αριστοκρατικότητα.

Το μπαλέτο Mariinsky το 2015 προσπάθησε να φέρει αυτό το εγχείρημα εις πέρας. Τα σκηνικά του Peter Harvey και τα κοστούμια της Karinska ήταν όπως όριζε το πρωτότυπο. Η κάθε πράξη, ως φόντο, είχε σκόρπια τα πετράδια που παρουσιάζονταν, ενώ και οι βελούδινες κουΐντες ακολούθησαν τη χρωματική τους παλέτα. Τα κοστούμια, επίσης, κεντημένα με τα ομώνυμα πετράδια δημιουργούσαν κατά την κίνησή τους ήχους και έπαιζαν με το φως. Στο πρώτο μέρος χρησιμοποιήθηκαν τα ρομαντικά tutus, μακριές φούστες από τούλι, όπως τα συναντάμε στη Giselle ακολουθώντας και την ρομαντική επαρχιώτική της διάθεση. Στο δεύτερο μέρος τα skirts, απλά κοντά υφασμάτινα φουστάκια τα οποία ενισχύουν τη τζαζ διάθεση της μουσικής. Τέλος, στο τρίτο μέρος τα flat tutus, ουσιαστικά πεσμένα νεοκλασικά tutus, τα οποία μας ταξιδεύουν «στην αυτοκρατορία του μπαλέτου της Ρωσίας», όπως ήθελε ο χορογράφος. Τέλος, η μουσική ορχήστρα Mariinsky, υπό τη διεύθυνση του Tugan Sokhiev, ήταν εξαιρετική, δίνοντας τον ρυθμό και τη σβελτάδα που χρειάζονται οι χορογραφίες του Balanchine.

Κατά κύριο λόγο, σε αυτή την παράσταση τα pas des trois και τα pas des quatre ήταν αρτιότερα από τα pas des deux. Αν εξαιρέσουμε την εξαιρετική εκτέλεση των solos και των pas des deux των Irina Golub και Andrian Fadeyev στα rubies, τα άλλα δύο μέρη έπασχαν από πρώτα ζευγάρια. Στο τρίτο μέρος δε, η πρωταγωνίστρια στην προσπάθεια της να περάσει ένα ψυχρό βλέμμα, κατάφερε εν τέλει να μεταφέρει μία θλίψη, η οποία ταιριάζει καλύτερα στη Λίμνη των Κύκνων -στο σημείο όπου ο λευκός κύκνος συνειδητοποιεί ότι ο πρίγκιπας ορκίστηκε να παντρευτεί τον μαύρο κύκνο-, ξεφεύγοντας εντελώς από το γενικό κλίμα ευθυμίας που θέλει να δημιουργήσει ο Balanchine με τα πετράδια του. Αντίθετα, το corps de ballet και τα σχήματα είχαν ικανοποιητικές εκτελέσεις τόσο ως προς το συναίσθημα όσο και στις θέσεις της χορογραφίας. Οι γραμμές των χορευτών, παρόλα αυτά, θα μπορούσαν να είχαν δουλευτεί λίγο παραπάνω, όπως επίσης και η σωματική τους δύναμη και ενέργεια.

Πρόκειται για μία καλή παράσταση, η οποία σε γενικές γραμμές ακολουθεί τις επιταγές του χορογράφου. Οι χορευτές και οι συντελεστές έδειξαν τις προσπάθειες που κατέβαλαν και δικαιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα θέαμα που αξίζει να το παρακολουθήσει κανείς για να ξεχαστεί από τα καθημερινά του προβλήματα και να αποκτήσει, έστω και νοητά, λίγη από την «πολυτέλεια» που προσφέρει ο σπουδαίος αυτός χορογράφος!