τού πολυβραβευμένου Χριστόφορου Χριστοφή για πρώτη φορά στο «Θέατρο Κατίνα Παξινού» τού Αττικού Άλσους, στο πλαίσιο τού επιτυχημένου πλέον θεσμού τής Περιφέρειας Αττικής «2ο Διαβαλκανικό Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος».
Γράφει ο ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασιολόγος και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας
Την τελευταία, τέταρτη ημέρα τού Διαβαλκανικού Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, που θεσμοθετήθηκε χάρη σε μια ιδέα τής Μαίρης Βιδάλη, που υιοθέτησε και περιέβαλε με ιδιαίτερη στοργή ο πάντα εναργής σε θέματα πολιτισμού Περιφερειάρχης Αττικής Κύριος ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΟΥΛΗΣ, έχουμε την τιμή και χαρά να παρακολουθήσουμε – κυριολεκτικά – σε παγκόσμια πρώτη μία σύγχρονη τραγωδία, ένα σύγχρονο (αλλά και διαχρονικό) δράμα υψηλών προδιαγραφών, γραμμένο με πολύ γνώση και μεράκι, σκηνοθετημένο με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή στη λεπτομέρεια από τον πολυβραβευμένο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΧΡΙΣΤΟΦΗ, που ξεκίνησε την διεθνή καλλιτεχνική του σταδιοδρομία ως πρωτότυπος κινηματογραφιστής, ποιητής τής μεγάλης οθόνης, συνέχισε ως σκηνοθέτης όπερας σε μεγάλες σκηνές τής αλλοδαπής και σήμερα μετράει ήδη τρεις τόμος εκδοθέντων πρωτότυπων θεατρικών έργων (ο τέταρτος τόμος ετοιμάζεται ήδη κι ο πέμπτος είναι ήδη στα σκαριά).
Η μοναδικότητα αυτής της γραφής έγκειται (όπως και με τον Ανούιγ, τον Ευγένιο Ο’ Νηλ, τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ) στην πλήρη αναδημιουργία τού αρχαίου δράματος, χωρίς να μιλάμε διόλου για «διασκευή», «ελεύθερη απόδοση», μετάφραση, μήτε καν συρραφή).
Η «Αντιγόνη» τού Ανούιγ, «Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» τού Ο’ Νηλ, οι «Μύγες» του Σαρτρ (που παραπέμπουν ευθέως στις Ερινύες) είναι πρωταρχικές δημιουργίες εμπνευσμένες από την αρχαία Ελληνική Γραμματεία, όπως διαιωνίστηκε κυρίως μέσα από την Παγκόσμια πλέον Μυθολογία, αλλά εκφράστηκε ποιητικά από το ανεξίτηλο αρχαίο δράμα.
Αυτά τα κείμενα είναι κλασικά, γιατί είναι ανοικτά (παρά την αυστηρά γεωμετρημένη δομή τους – θυμηθείτε «μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω» στον ναό τού Μουσηγέτη Απόλλωνα στους Δελφούς).
Αυτό το φαινομενικώς παράδοξο έγκειται στην αν-οικειωτική χρήση τού λόγου από τους ποιητές: μορφή και περιεχόμενο είναι τόσο αλληλένδετα που κάθε καταστρατήγηση τα ακυρώνει, ή τα τραυματίζει θανάσιμα. Αφ’ ετέρου όμως, τα νοήματα που περνούν είναι τόσο εξατομικευμένα μέσα από το ομιλώντα πρόσωπα, που εκείνα αποκτούν αυθύπαρκτες διαστάσεις και ως αυθύπαρκτες οντότητες, διαχρονικές, αναζητούν συγγραφέα που θα μιλήσει στη γλώσσα, στο ιδίωμα τής κάθε εποχής χωρίς να προδώσει το βαθύτερο νόημά τους, την ουσία τους.
Αυτό ακριβώς επιλέγει να πράξει κι ο Χριστόφορος Χριστοφής. Αλλά με την ελευθερία των εμπνευσμένων ποιητών που βασίζονται στην διαρκώς εξελισσόμενη αρχαιογνωσία τους και μπορούν να φωτίζουν στο προσκήνιο δευτερεύοντα πρόσωπα, να τους δίνουν βήμα και λόγο ύπαρξης, να μας πληροφορούν για την επίσημη παραδομένη Ιστορία αλλά και για τα παραλειπόμενά της.
Έτσι γίνεται κι εδώ: η δεύτερη και παραμελημένη σύζυγος τού Ευριπίδη (μητέρα των δύο γιων του) συνομιλεί εδώ με τον παραγνωρισμένο σήμερα, αλλά βραβευμένο στην εποχή του ποιητή Αγάθωνα, τον οποίο θα αγνοούσαμε παντελώς, εάν δεν παρωδούσε τον βίο και την πολιτεία του ο πάντοτε δηκτικός Αριστοφάνης.
Μαζί τους ο Δάος, ο δούλος και συνεργάτης τού Ευριπίδη στις καινοτόμες μουσικές συνθέσεις του, αλλά και ο Κανένας, ο Ούτις, ο ανώνυμος ψαράς εραστής κι επίδοξος απελευθερωτής τής αδικοδοσμένης νύφης Μελιτώς. Βλέποντας τις πρόβες αυτής τής παράστασης και διαβάζοντας το εμβριθέστατο κείμενο τού Χριστόφορου Χριστοφή, νομίζω ότι αυτό το πρόσωπο συμφωνεί με το τέλος τού πασίγνωστου ποιήματος τού Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη με τίτλο «Δ΄ Αργοναύτες» [1935]: Τα κουπιά τους δείχνουν το μέρος που κοιμούνται στ’ ακρογιάλι. Κανείς δεν τους θυμάται. Δικαιοσύνη.
Η εταίρα Φανώ, ως ακόλουθος κι έμπιστη τής Μελιτώς, συμπληρώνει αυτό το απολύτως αρμονικό quintetto.
Ο ποδηλάτης πανούργος υπηρέτης τού «τραγικότερου των τραγικών ποιητών» περιέρχεται τη σκηνή, ως οπτική υπόμνησις τού κυκλικού χρόνου, που πίστευαν οι αρχαίοι και χάθηκε μέσα στη γραμμικότητα τού σκοτεινού Μεσαίωνα.
Η πρωτότυπη αρχαιοπρεπής μουσική τού Γιάννη Ξανθούλη επενδύει, μεθερμηνεύει και σχολιάζει υπαινικτικά το ποιητικό και σκηνοθετικό όραμα.
Την ερμηνεύουν ζωντανά επί σκηνής δύο αιθέριες υπάρξεις, που ξεπήδησαν θαρρείς από τα αρχετυπικά βάθη τής Προϊστορίας:
Μουσικός επί σκηνής: Σόνια Χαραλαμπίδου
Βοηθός Σκηνοθέτη/ τραγούδι: Σοφία Παπουλάκου
Δεν θα ξεχωρίσω κανέναν και καμία από τους/τις ηθοποιούς. Θα ήταν νομίζω άδικο σε μια τόσο σφιχτοδεμένη κι ενορχηστρωμένη πολυφωνική υμνωδία στο Καλό κ’ Αγαθό.
Μελιτώ: η Κωνσταντίνα Τάκαλου / Κανένας: ο Γιώργος Χρανιώτης
Φανώ: η Μαρία Παπαφωτίου / Αγάθων: ο Δημήτρης Σαμόλης
& Δάος: ο Δημήτρης Μαύρος.
«Περί Ύψους» ο Λόγος, από τον Λογγίνο μέχρι τον Χριστόφορο Χριστοφή.
Θα εξάρω όμως, οφείλω να εξάρω την σκηνογραφική και ιδίως την ενδυματολογική δουλειά τής ταλαντούχου και διακεκριμένης επιστήμονος Άσης Δημητρουλοπούλου, που εικονοποιεί κάθε στιγμή τα βαθύτερα επίπεδα τού πολυσήμαντου αυτού κειμένου και δημιουργεί αριστοτελικές «όψεις» πολύπτυχες και συμπληρωματικές τής δράσεως.
Συνεργάτης στα σκηνικά και κοστούμια: Σταύρος Μπαλής
Φώτα: Αζαντ Χαραλάμπους
Ηχολήπτης: Νίκος Καραπιπέρης
Δ/ση παραγωγής: Αναστασία Παπαγεωργίου
Βοηθός παραγωγής: Ερμιόνη Μπερτάνη
Φωτογραφίες: Ρούλα Ρέβη
Παραγωγή: Τέχνης Πολιτεία.
Υπεύθυνος επικοινωνίας: Αντώνης Κοκολάκης.
ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗ. ΚΑΛΗ ΨΥΧ-ΑΓΩΓΙΑ!!! ΘΕΑΣΗ ΚΙ ΑΚΡΟΑΣΗ ΚΟΡΥΦΑΙΕΣ ΤΩΝ ΆΛΛΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΝΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ (ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΘΕΑΤΗ) ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ ΚΙ ΑΝΕΞΙΤΗΛΟΥ ΑΠΕΙΚΑΣΜΑΤΟΣ.
(οι φωτογραφίες από τις πρόβες στο Μέγαρο Μουσικής).
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας
info:
https://www.ticketservices.gr/event/i-ekdikisi-tis-melitos-theatro-frynixos/?lang=el
«Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΤΩΣ»
(Τραγωδία)
του Χριστόφορου Χριστοφή
Σκηνοθεσία: Χριστόφορος Χριστοφής
Μουσική: Νίκος Ξανθούλης
30 Ιουλίου 2023, ώρα έναρξης 21.00
Θέατρο «Φρύνιχος» στους Δελφούς
Ο λογοτέχνης και σκηνοθέτης Χριστόφορος Χριστοφής, ο οποίος τιμήθηκε φέτος από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής με το βραβείο Κάρολος Κουν 2020-2021 για το “Το κάλεσμα του Προμηθέα” αλλά και για το σύνολο των έργων του, επανέρχεται και παρουσιάζει για το καλοκαίρι του 2023 μια σύγχρονη τραγωδία με τίτλο “Η εκδίκηση της Μελιτώς”, σε κείμενα και σκηνοθεσία του ιδίου.
«Μήτε μέλι μήτε μέλισσα σε εμένα» τραγουδάει η Σαπφώ και η Μελιτώ του Χριστόφορου Χριστοφή έρχεται από τα βάθη της Ιστορίας για να μας θυμίσει οικεία κακά και να αναμοχλεύσει τα βάθη του αστικού δράματος.
Εκεί που ο Στρίντμπεργκ συναντιέται με έναν άλλο «γιο της δούλας», τον Ευριπίδη.
Η τραγωδία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη κατάσταση και ο «τραγικότερος των τραγικών» είναι κατ’ εξοχήν τραγικός ήρωας, όχι μόνον εξ αιτίας του μαρτυρικού θανάτου του (πέθανε, καθώς λένε, κατασπαραγμένος από τα σκυλιά), αλλά χάρη στην εξορία του, αμέσως μετά την παράσταση των «Τρωάδων» στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου, εκεί που ο μεγάλος διανοητής ετόλμησε να μαλώσει τους Αχαιούς για τις πολεμικές ακρότητες στην Τροία και να ανασκαλέψει τον εφησυχασμένο βούρκο των συνένοχων συνειδήσεων.
Ο Ευριπίδης είναι σύγχρονός μας, όχι για τί γράφουμε όλοι σήμερα για αυτόν, αλλά γιατί γράφουμε σχεδόν εξ ονόματός του.
Ο Χριστόφορος Χριστοφής γράφει αυτό το δράμα με πλήρη επίγνωση των ορίων του φαντασιακού, όμως τα υπερβαίνει, γιατί είναι κι αυτός ένας χαμηλόφωνος ήρωας του καιρού μας, ένας μαχητής της αλήθειας, ένας Πνευματικός Άνθρωπος ισοϋψής της αποστολής του.
Τεχνίτης της γραφής και της σκηνής, αριστοτέχνης της εικόνας αφουγκράζεται τους ήχους διαστάσεων άλλων, παραλλήλων συμπάντων και κόσμων που δεν έχουν κτιστεί ακόμη.
Γιατί είναι κυρίως Ποιητής, ο Χριστόφορος Χριστοφής, υψιπετής, ακροβατεί ανάμεσα στην καθαρή τραγωδία και στην ηθογραφική τραγικωμωδία σε αυτό του το δράμα, συναγωνιζόμενος τους μεγάλους θεατρικούς συγγραφείς παγκοσμίως.
Είμαστε τυχεροί που γράφει στα ελληνικά, ενώ υπερτοπικός και υπερχρονικός, πολίτης ενός Παραδείσου που τον θυμόμαστε βαθιά στα κύτταρά μας. Αυτό το «ωκεάνιο συναίσθημα» μας μεταλαμπαδεύει.
Λίγα λόγια από τον συγγραφέα για το έργο :
Η Μελιτώ , δεύτερη σύζυγος του Ευριπίδη, είχε την φήμη πως τον εγκατέλειψε και μάλιστα αφού τον απατούσε, πολύ πιθανόν με δούλο, μέσα στο ίδιο τους το σπίτι …εξαφανίζεται .
Ο Ευριπίδης, στα πενήντα του, έβρισκε ως γνωστό, καταφύγιο, στο κτήμα του, στην Σαλαμίνα, όπου στην κορφή ενός λόφου, μια σπηλιά, του προσέφερε καταφύγιο δροσιάς και απομόνωσης το καλοκαίρι, τα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου.
Εκεί έγραψε τα σπουδαιότερα έργα του, πριν αποφασίσει να εξοριστεί στην Μακεδονία .
Ο συγγραφέας του έργου, έχει γράψει μια τριλογία με τίτλο : Ευριπίδης Μαινόμενος, βασισμένη στην απόκρυφη , δύσκολη προσωπική ζωή του Ευριπίδη .
Η Μελιτώ είναι το τρίτο μέρος, όπου περιγράφονται με χιούμορ, ειρωνεία και ποίηση, τα συμβάντα στον οίκο του μεγάλου δραματουργού.
Η Μελιτώ, έχει εραστή έναν απελεύθερο δούλο.. τον Κανέναν, στον οποίο προσβλέπει να την βοηθήσει να φύγει από την Αθήνα.
Όνειρο της, να μπορούσε να ερμηνεύσει ηρωίδες του Ευριπίδη, παρόλο που οι γυναίκες δεν έπαιζαν στο θέατρο εκείνη την εποχή.
Απ’ ό,τι μας λέει ο μύθος, έφυγε με την βοήθεια μιας εταίρας και του Κανένα… και έκανε την ζωή της…
Μέσα απ’ αυτή την συγκλονιστική γυναικεία προσωπικότητα, περιγράφεται, μια άγνωστη πτυχή της αρχαίας Αθήνας.. ένας κόσμος άγνωστος που ζούσε παράλληλα και σιωπηλά δίπλα στα γνωστά γεγονότα που περιγράφουν Ιστορικοί.
Χριστόφορος Χριστοφής
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΤΩΣ
(Τραγωδία)
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Χριστόφορος Χριστοφής
Μουσική: Νίκος Ξανθούλης
ΗΘΟΠΟΙΟΙ:
Μελιτώ: η Κωνσταντίνα Τάκαλου / Κανένας: ο Γιώργος Χρανιώτης
Φανώ: η Μαρία Παπαφωτίου / Αγάθων: ο Δημήτρης Σαμόλης
& Δάος: ο Δημήτρης Μαύρος
Μουσικός επί σκηνής: Σόνια Χαραλαμπίδου
Βοηθός Σκηνοθέτη/ τραγούδι: Σοφία Παπουλάκου
Σκηνογράφος: Άση Δημητρολοπούλου
Συνεργάτης στα σκηνικά και κοστούμια: Σταύρος Μπαλής
Φώτα: Αζαντ Χαραλάμπους
Ηχολήπτης: Νίκος Καραπιπέρης
Δ/ση παραγωγής: Αναστασία Παπαγεωργίου
Βοηθός παραγωγής: Ερμιόνη Μπερτάνη
Φωτογραφίες: Ρούλα Ρέβη
Παραγωγή: Τέχνης Πολιτεία
Τα πρόσωπα του Έργου:
Μελιτώ: σύζυγος Ευριπίδη –
Κανένας: ένας ψαράς – απελεύθερος δούλος –
Αγάθων: θεατρικός συγγραφέας –
Φανώ: γνωστή εταίρα της Αθήνας –
Δάος: πιστός δούλος του Ευριπίδη –
Υπεύθυνος επικοινωνίας: Αντώνης Κοκολάκης
Εmail: kokolakispr@yahoo.gr
και
