από τον κριτικό Λογοτεχνίας Κωνσταντίνο Μπούρα
Ο Νίκος Σπάνιας, Έλληνας που έζησε στη Νέα Υόρκη, ποιητής, μεταφραστής και άνθρωπος που πόνεσε πολύ, και είχε δραματικό τέλος – ζεματίστηκε στο λουτρό του – ήταν και θεατρικός συγγραφέας. Ένα μονόπρακτο κι ένας μονόλογος είναι ό,τι έφθασε έως εμάς από τη θεατρική του παραγωγή.
Στο μονόπρακτο με το συμβολικό τίτλο «ΕΚΑΤΟ ΚΟΛΛΑΡΑ» δύο άνθρωποι, δύο άντρες συναντώνται σε ένα δωμάτιο φθηνού ξενοδοχείου, και ανίκανοι να εγκαταλείψουν τις ευκολίες τους και τις πανοπλίες τους, αποτυγχάνουν να επικοινωνήσουν, με αποτέλεσμα ο δυνατότερος να πνίξει τον ασθενέστερο. Συνηθισμένη ιστορία, κι ανατριχιαστικά πραγματική, βγαλμένη λες από τα ψιλά των εφημερίδων, και τις τελευταίες ειδήσεις του κεντρικού δελτίου των ελληνικών τηλεοπτικών σταθμών. Απόηχοι του Τενεσσή Ουίλλιαμς, αλλά και της «Μιας εποχής στην Κόλαση» του Αρθρούρου Ρεμπώ, που τόσο έξοχα είχε μεταφράσει στην ελληνική γλώσσα ο Νίκος Σπάνιας. Ποιητικός ρεαλισμός και σύγχυση, αδιέξοδο κι ελπίδα για λύτρωση μέσα από τη φυγή, μέσα από τον έρωτα και το θάνατο. «Πάντα βασιζόμουνα στην καλοσύνη των περαστικών» λέει η Μπλανς Ντυμπούα του «Λεωφορείου ο Πόθος» του Τενεσσή Ουίλλιαμς. Ο Δόκτωρ Μαγγούν βασίζεται στην καλοσύνη του Λέιφ, που έχει λαιμό δυνατό σαν ταύρος, και φοράει μεγάλο νούμερο κολάρου – από εκεί βγαίνει και ο συμβολικός τίτλος – κι όταν αρνείται – θαρρείς εξεπίτηδες – να του δείξει σεβασμό ο άλλος δεν μπορεί παρά να τον σκοτώσει τελετουργικά, και με πάθος. Ο ντιλετάντε ήρωας βρίσκει τη λύτρωση από τα χέρια του αγγέλου του.
Στο μονόλογο με τον επίσης περίεργο τίτλο «Μαντάμ Καναρινί» έχουμε μία ευθεία μεταφορά, αλλά όχι αντιγραφή του μονόπρακτου του Τενεσσή Ουίλλιαμς «Μίλα μου σαν τη βροχή». Μία γυναίκα, μία αποτυχημένη, ναυαγισμένη ύπαρξη, στήνει στο θέατρο του ταραγμένου μυαλού της πρόσωπα, καταστάσεις, φαντασιώσεις, για να βρει μέσα από την πρόσκαιρη αναδίνισή τους την ανακούφιση και να μπορέσει να βγάλει τη μέρα της. Τυπική ιστορία, από την οποία όμως ξεχειλίζει η ποίηση και το αδιέξοδο μιας υπερευαίσθητης ψυχής. Η ηθοποιός καιν συγγραφέας Έφη Παπαθεοδώρου που υποδύθηκε τη Μαντάμ Καναρινί , σε σκηνοθεσία Σίμωνα Πάτροκλου, έχει γράψει – και εκδώσει – έναν ανάλογο μονόλογο, πολλά χρόνια πριν ο Νίκος Σπάνιας μου στείλει το χειρόγραφο του δικού του μονολόγου.
Για την ιστορία θα αναφέρω ότι και τα δύο έργα παρουσιάστηκαν σε ενιαία παράσταση την Άνοιξη του 1990 και επαναλήφθηκαν τον Ιανουάριο του 1991 στο θέατρο «ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ» από την «Ομάδα Τέχνης Πάροδος». Το μονόπρακτο «ΕΚΑΤΟ ΚΟΛΛΑΡΑ» σε σκηνοθεσία Παντελή Τσολάκου και με τον Γιώργο Μπαρμπέρη στο ρόλο του Λέιφ, ενώ εγώ έπαιζα το ρόλο του Δόκτορα Μαγγούν.
Κωνσταντίνος Μπούρας
