Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα

 

Μεσούσης της Κρίσεως, της διάχυτης αρνητικής ενέργειας, της επιθετικότητας, της κτηνωδίας, όπου οι πάντες (σχεδόν – ευτυχώς υπάρχουν κι οι φωτεινές εξαιρέσεις) βγάζουν τον χειρότερον εαυτό τους, είδα στην αίθουσα «Αριστοτέλης Ωνάσης» (που προσομοιάζει σε διαστημικό κοχύλι ή κοσμική μήτρα υψηλής τεχνολογίας κι απαράμιλλης αισθητικής) το Hi-tech πολύ-θέαμα του Ρομέο Καστελούτσι με τίτλο «Go down, Moses». Ο Πλάτωνας θα γιόρταζε τη σύγχρονη εκδοχή του «Σπηλαίου των Ιδεών» κι ο Σωκράτης θα επικροτούσε την ιδέα της πολυδιαστασιακής εκπομπής SOS και την κλήση σε βοήθεια ανώτερων όντων από εμάς που βιώνουμε ως σκλάβοι τη σκοτεινιά της Άγνοιάς μας (η οποία, μας καθιστά μεν αθώους – εν μέρει – για τις επιπτώσεις των επιλογών μας, μας επιφορτίζει όμως διαρκώς με τα επαχθέστατα βάρη του αδήριτου νόμου της Ανάγκης ή Κάρμα ή, αλλιώς Αιτίας-Αποτελέσματος).

 

Ο Ρομέο Καστελούτσι χρησιμοποιεί τα σκηνικά μηχανήματα κι εκκωφαντικούς, εκνευριστικούς, διαπεραστικούς ήχους, για να τονίσει τον τεχνολογικό Μεσαίωνα μέσα στον οποίο επιβιώνουμε όπως-όπως, χωρίς να έχουμε στην ουσία ξεφύγει ποτέ από τα σπήλαια. Ο σύγχρονος «πολιτισμένος» αλλά αμόρφωτος και αδιαμόρφωτος άνθρωπος καλείται να απαντήσει στις τρομακτικές προκλήσεις που του θέτει η εποχή του, στον καταιγισμό των πληροφοριών που δεν αφομοιώνεται όμως αυτόχρημα ως Γνώσις, στην ανάγκη καθυπόταξης των πρωτόγονων ζωικών του παθών κι ενστίκτιων, τα οποία όμως του προκαλούν αυτοάνοσες παθογένειες όταν δεν ικανοποιηθούν. Φαύλος κύκλος. «Είμαστε άγγελοι σε σώματα πιθήκων» γράφω στο πρόσφατο πόνημά μου «Φιλοσοφώντας άνευ… (Δοκίμια για την Κρίση και τον σύγχρονο Άνθρωπο)». Κι εκεί έγκειται το δίλημμα, η διπολικότητα κι η σχιζοφρένεια του δυτικού τεχνολογικού πολιτισμού μας.

Ο Ρομέο Καστελούτσι είναι «από σκηνής φιλόσοφος». Ως άλλος Ευριπίδης θέτει βαθιά το νυστέρι του στη συλλογική ανθρώπινη πληγή και το περιστρέφει μέχρι να αποσπάσει ένα δάκρυ, μια σταγόνα από το πύον που έχει συσσωρευθεί εκεί από αιώνες. Τα «Θυέστεια δείπνα», ο «αλάστωρ δαίμων», το «προπατορικό αμάρτημα», το κάρμα, «αμαρτίαι γονένων παιδεύουσι τέκνα», ή όπως αλλιώς διαλέγει να το πει κανείς [ανάλογα με τη θρησκεία του ή το σύστημα ιδεών που ασπάζεται] αποακρύνουν τον Άνθρωπο από την Αλήθεια ως προϋπόθεσιν της Γνώσεως και του στερούν την Ελευθερίαν του.

Η έννοια της «Κρίσης Χρέους» δεν είναι μονοδιάστατη και δεν είναι λογιστική. Δεν αφορά μόνον τα χρηματοοικονομικά μεγέθη, αλλά απηχεί στα βαθύ συλλογικό ασυνείδητο της Ανθρωπότητας ως άγγελος της «Αποκάλυψης» που σημαίνει την ώρα μιας άλλης Κρίσης, σε ένα δικαστήριο, όπου το βήμα του μάρτυρα είναι φρικτό και το εδώλιο του κατηγορουμένου ασύλληπτα τρομακτικό.

Η παραπομπή στη μυθική ιστορία της έκθεσης του νεογέννητου Μωϋσή στο Νείλο, δε θίγει βεβαίως καμία θρησκευτική αντίληψη (το αντίθετο), αλλά μας καθιστά σαφές ότι μόνον μέσα από χαρισματικώς σκληραγωγημένα άτομα και ήρωες που μπορούν να συνομιλούν με τους θεούς, η Ανθρωπότητα μπορεί να ελπίζει σε καλύτερες μέρες.

Αυτή η ανάγκη της υπέρβασης των κοινών ανθρωπίνων μέτρων, χωρίς να σημαίνει βεβαίως την ειδωλοποίηση φασιστικών ή μη Υπερ-ανθρώπων, δείχνει το μέγεθος της απελπισίας στο οποίο έχουμε περιπέσει συλλογικώς.  Μόνον ένας άνθρωπος που παραληρεί τα βάζει με θεούς και δαίμονες. Η εικόνα της ταλαίπωρης που αναγκάζεται να γεννοβολήσει μόνη της και ν’ απαλλαγεί αμέσως από το νεογνό, σε ένα ιταλικό αστυνομικό τμήμα με τους καλοπροαίρετους κρατικούς λειτουργούς να προσπαθούν να τη βοηθήσουν και να σώσουν μια ψυχούλα, είναι αυτόχρημα τρομακτική κι απολύτως αληθοφανής. Η πιθανότητα να επισυμβεί είναι ιδιαίτερα μεγάλη στους καιρούς μας. Η ταλαίπωρη λεχώνα, θύμα της ανέχειας, παραληρεί και καταφεύγει στην ψύχωση, στις παραισθήσεις και στην παράνοια, όπως όλοι οι κυνηγημένοι. Αυτή η προσωρινή απώλεια του λογικού και η σύγχυση φρενών είναι δυστυχώς τόσο συνηθισμένη, που κινδυνεύει να καταστεί ο κυρίαρχος λοιμός του εικοστού πρώτου τεχνολογικού αιώνα μας. Ο λιμός γεννά λιμό κι η σκλαβιά απελπισία κι ο φυλακισμένος τα παίζει όλα για όλα γιατί το μόνο που έχει να απολέσει είναι τα δεσμά του. Η πανανθρώπινη κραυγή «Ελευθερία ή Θάνατος» σαρώνει όλα τα φράγματα σαν πυρκαγιά.

Κι όπως λέει ο Ρομέο Καστελούτσι στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών: «Η τέχνη είναι φωτιά». Φωτιές λοιπόν μάς άναψε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών σε μια Αθήνα που παραληρεί στις πορείες και ξημεροβραδιάζεται στα πεζοδρόμια έξω από τα σύμβολα της υλικής Αφθονίας μας.

Κάτι καινούργιο γεννιέται. «Μέσα από το Πυρ αναγεννάται η Φύσις», όπως έλεγαν οι παλαιοί αλχημιστές. ΊΔΩΜΕΝ. Οι πλέον ψύχραιμοι από εμάς, όσοι διατηρήσουμε την εσωτερική γαλήνη και τη φιλευσπλαχνία μας, οι φιλάνθρωποι κι ελεήμονες, οι αλληλέγγυοι, ας προσπαθήσουμε να γίνουμε φάροι και φωστήρες για τους υπόλοιπους. Όχι γιατί είμαστε έξ-υπνοι ή σοφοί, αλλά γιατί είμαστε φωτισμένοι. «Μακάριοι οι πραείς ότι αυτοί κληρονομήσουσι την γην… μακάριοι οι δίκαιοι….». (Τα υπόλοιπα συμπληρώστε τα εσείς, αγαπητοί μου αναγνώστες, συνάνθρωποι και συμπορευτές στο δύσβατο πνευματικό μονοπάτι της Γνώσης.

 

Μετά λόγου γνώσεως,

 

Κωνσταντίνος Μπούρας

www.konstantinosbouras

Go down, Moses

Σκηνική Σύνθεση των Κλαούντια και Ρομέο Καστελούτσι Διαρκεια : 90 ‘
Σκηνοθ.:Ρ. Καστελούτσι
Ερμηνεύουν: R. Darwish, Gl. Dorliguzzo, L. Nava, St. Questorio, S. Scarlatella. Στα Ιταλικά με Ελληνικούς υπέρτιτλους.