Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Το «σκοτεινό» στο θέατρο είναι σαν το «μαύρο» στη ζωγραφική. Ειδικά, α συνδυάζεται με το «κόκκινο» του πάθους και την ασφυκτική, μανιακή χαρά της ζωής, όπου τα τρία κάτω «τσάκρα» παίρνουν φωτιά και εκρήγνυνται ηφαιστειακώς κι όποιον πάρει ο Χάρος. Η Kundalini, η ιερά ενέργεια της σπονδυλικής στήλης, που όταν εγερθεί κάνει τον άνθρωπο ή άγγελο ή δαίμονα, κανέναν όμως δεν αφήνει αδιάφορο ή ανεπηρέαστο είναι το ζητούμενο στην πανάρχαια τέχνη του Διονύσου. Άλλως πως έχουμε ομιλούντα πτώματα και ξεχαρβαλωμένες κεφαλές από κούκλες που έχουν ήδη σπάσει.
Συνήθως στα μικρά off-off-Kolonaki θεατράκια, ειδικά εκείνα που λειτουργούν με ελεύθερη είσοδο κι εθελοντική εισφορά στον κουμπαρά του θιάσου, είναι πολλές φορές πόλοι του αυθεντικού, του πρωτότυπου, του ανεπιτήδευτου. Ε, βέβαια, εκεί δεν χτυπάει κόκκινο η ματαιοδοξία και η μωροφιλοδοξία του καθενός, εκεί δεν υπάρχει μαρκίζα, τίτλοι αρχής και τίτλοι τέλους. Εκεί είναι η μυσταγωγία και η συναλλαγή ψυχής με το κοινό.
Στην αιρετική κι ενδιαφέρουσα παράσταση «Διάβολος» στο θέατρο «Κορύβαντες» (συμβολική η επιλογή της ονομασίας; δεν νομίζω) είδα μία τριάδα θεατών (τρεις χαριέστατες ηλικιωμένες κυρίες – ειδικά η μία, η παχουλή) να λειτουργούν αθέλητα ως βωβά πρόσωπα του δράματος, αφού οι καρέκλες τους ήταν τοποθετημένες κυριολεκτικά μέσα στο σκηνικό. Δεν ξέρω αν τις διάλεξαν αθέλητα, γιατί ταξιθέτης κι αρίθμηση θέσεων δεν υπήρχε, όμως ανακάλυψα για πολλοστή φορά – ως θεατρολόγος κι επαρκής θεατής – ότι το τυχαίο δίνει στο θέατρο την ανεπανάληπτη μαγεία, κάτι που ο κινηματογράφος δεν θα φτάσει ποτέ. Και γι’ αυτό δεν κατάφερε να υποσκελίσει την αρχαιοτέρα τέχνη, πριν ίσως (ή παράλληλα με) την πορνεία.
Στο έργο τώρα. Μια πανέξυπνη συρραφή κειμένων από τρεις μεγάλους του εικοστού αιώνα. Δεν φαινόντουσαν οι ραφές, ούτε η συγκολλητική μαγιά των ψηφίδων. Όλα ήταν ρέοντα, «φυσικά» στην υπερβατικότητά τους κι άκρως δραματικά. Ο Ιβάν Ιβάνοβιτς κατεβαίνει στον Άδη, δέχεται ασυνήθιστη υποδοχή, αρνείται να συμβιβαστεί με την απώλεια της πολύτιμης (;) ζωής του, «ιατρικό λάθος» διαγιγνώσκει και στο τέλος γίνεται εθελοντής σε ένα ανατριχιαστικό πείραμα του κυρίου της Κολάσεως.
“Επίσκεψη στη χώρα των νεκρών” του Φ. Κάφκα, “Μπαμπόκ” του Φ. Ντοστογιέφσκι και “O Διάβολος” του Μ. Γκόρκι. Αυτά είναι τα κείμενα πάνω στα οποία βασίζεται αυτή η σκηνική επινόηση. Δεν θα σας αποκαλύψω το «κλου», μπορούμε όμως να προβληματιστούμε πάνω στο βασικό φιλοσοφικό ζήτημα που θέτει η παράσταση; Θα υπήρχε ο άνθρωπος ως πολιτισμένο έλλογο ον, χωρίς αυτό που λέμε «Το Κακό»; Χωρίς τις φιλοδοξίες, τις υπερηφάνιες, τις ψιλοαπάτες, χωρίς τα εκούσια κι ακούσια πλημμελήματα, χωρίς την ανάγκη του να διακριθεί και να ξεχωρίσει, να εξουσιάσει τους άλλους και να υποτάξει τους αδύναμους, θα υπήρχε αυτό που λέμε σήμερα «πολιτισμός»; Μήπως το Κακό είναι ο απόλυτος εκπαιδευτής μας σε αυτό το πανεπιστήμιο που λέγεται Γη και είναι μόνο για ριψοκίνδυνες αποστολές; Αυτό δεν είναι και το Μυστικό του «Φάουστ» που σώζεται με τον «Από Μηχανής Θεό», που τον αθωώνει επειδή «αγάπησε» και βάζει τον εκπαιδευτή Μεφιστοφελή στη θέση του; Αυτό δεν είναι και το υπόβαθρο της παραβολής του Ασώτου Υιού; Αυτό δε λέει κι ο Όμηρος στην «Οδύσσεια»; Η επιστροφή του παμπόνηρου, απατεώνα και φιλόδοξου Οδυσσέα, περνάει από πολλά εμπόδια – τιμωρίες για τα κρίματά του; – για να φτάσει πια «γέρος στο νησί, πλούσιος μ’ όσα κέρδισε στο δρόμο, μην προσδοκώντας πλούτη να του δώσει η Ιθάκη»; Χωρίς τον φιλόδοξο Αγαμέμνονα που ήταν έτοιμος να θυσιάσει την αθώα, παρθένα κόρη του, Ιφιγένεια, θα γινόταν αυτός ο εκδικητικός-επεκτατικός πόλεμος; Αν ο Μενέλαος επιδιδόταν σε (αναχρονιστική) χριστιανική ή βουδιστική συχώρεση, αν έλεγε «άφες αυτοίς ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» κι αν χάριζε τη ζωηρούλα σύζυγο στο νεαρό εραστής της που ήταν και βοσκός, ενώ ο άλλος βασίλευε στην εύφορη κοιλάδα του Ευρώτα, τότε πού θα ήταν το δράμα; Πού θα εύρισκαν όλοι αυτοί ευκαιρίες για ηρωισμούς; Πώς θα ξεφορτωνόταν η γη τον υπερπληθυσμό της; Πώς θα γινόντουσαν σοφότεροι και πλουσιότεροι οι εναπομείναντες; Αυτή η κιμαδομηχανή του Πολέμου, έρχεται σε αγαστή σύμπνοια με τη «μαύρη τρύπα» του Χρόνου, που ανακυκλώνει τη βαριά και ράθυμη ύλη για να αποδώσει υψίσυχνα κύματα κι ακτινοβολίες. Όσο σκληρό κι αν ακούγεται αυτό, οι μεγάλοι διανοητές, ακούνε τη «μουσική των σφαιρών», αντιλαμβάνονται τα «Παγκόσμια Ρεύματα» κι αναλίσκονται σε μια αυτοπυρπόληση, όπου το μέγιστο μέρος των δυνατοτήτων και των «ταλέντων» τους αποδίδονται σε πνευματικό έργο άϋλο, που ερωτοτροπεί με την «αθανασία». Όμως αυτός δεν είναι ο αυτοσκοπός τους. Απλώς μετασχηματίζουν την ενέργεια σε κάτι περισσότερο υποφερτό, σε κάτι υψηλότερο, μόνο και μόνο γιατί είναι αφόρητο το άχθος του κενού μιας ζωής χωρίς νόημα.
Αυτά τα φιλοσοφικά που μου ενέπνευσε αυτή η παράσταση. Δεν είναι λίγο για μια ώρα σκηνικής δράσης. Τουναντίον.
Οι συντελεστές:
Σκηνοθεσία – Σκηνικά: Αντρέας Θεοχάρης
Ο Διάβολος: Αντρέας Θεοχάρης
Ιβάν Ιβάνοβιτς: Μαρίνος Μαρούλης
Κορίτσι: Κλαίρη Γιαννικάκη
Όλοι αξιοθαύμαστοι, σφιχτοδεμένοι σα γροθιά. Πέρα από το μέγεθος των ρόλων (εδώ δεν μετράει το …μέγεθος) αλλά η ουσία, έδωσαν τον βέλτιστο εαυτό τους στην υπηρεσία των λιγοστών «πιστών» που κατέβηκαν τα λιγοστά σκαλιά του ατμοσφαιρικού υπογείου. Η μία από τις τρεις ηλικιωμένες που «έπαιζαν» αν και κοινό, ακούστηκε ν’ αναφωνεί: «Καλά κατεβήκαμε! Τώρα πώς ανεβαίνουνε αυτή τη σκάλα;». Μην τρομάζετε. Δεν ήταν τόσο δύσκολο, τελικά.
Κωνσταντίνος Μπούρας
info: από το επίσημο site της ομάδας
http://theatrokoryvantes.blogspot.gr/
Το Θέατρο Κορύβαντες θα παρουσιάσει για τρεις μόνο παραστάσεις την κωμωδία Ο Διάβολος βασισμένη στα διηγήματα: “Επίσκεψη στη χώρα των νεκρών” του Φ. Κάφκα, “Μπαμπόκ” του Φ. Ντοστογιέφσκι και “O Διάβολος” του Μ. Γκόρκι.
Σε ένα φανταστικό κόσμο που αποκαλείται η Κόλαση και οι κάτοικοί του είναι οι νεκροί, υπάρχει ένα πλάσμα χωρίς φύλο και ηλικία που αποκαλείται ο Διάβολος. Ο Διάβολος υποδέχεται τους άρτι αφιχθέντες νεκρούς, τραγουδά, χορεύει, βγάζει διαγγέλματα, απογράφει και κυρίως διοργανώνει θεατρικές παραστάσεις στην κεντρική πλατεία της Κόλασης. Η παράσταση που παρακολουθούμε μέσα στην παράσταση λέγεται η Ιστορία του φιλήδονου Ιβάν Ιβάνοβιτς και η πλήξη του Διαβόλου την ημέρα των Θεοφανείων με πρωταγωνιστές τον ίδιο τον Ιβάν Ιβάνοβιτς και τον Διάβολο αυτοπροσώπως.
Η παράσταση κινείται ανάμεσα στον ονειρικό κόσμο του Κάφκα, την καυστική σάτιρα του Ντοστογιέφσκι και την λεπτή ειρωνεία του Γκόρκι για το ανθρώπινο είδος που οι περίφημες ηθικές αξίες του δεν είναι παρά φιλάρεσκη υποκρισία.
“Αν αφαιρέσεις από τους ανθρώπους τα πάθη και τις φιλοδοξίες τους, αυτό που τελικά μένει είναι το τίποτα”, είναι το μοτίβο του Διαβόλου.
Σκηνοθεσία – Σκηνικά: Αντρέας Θεοχάρης
Ο Διάβολος: Αντρέας Θεοχάρης
Ιβάν Ιβάνοβιτς: Μαρίνος Μαρούλης
Κορίτσι: Κλαίρη Γιαννικάκη
Παρασκευή 17, Σάββατο 18 και Κυριακή 19 Απριλίου
ώρα 21:00
Μυλλέρου 78, Μεταξουργείο
Τηλέφωνο: 2155404045 – 6977930787
email: koryvantes@gmail.com
Στάση μετρό: Μεταξουργείο
Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά
http://theatrokoryvantes.blogspot.gr/
