Ένα κινηματογραφικό δοκίμιο για τη σύγχρονη Τέχνη:
«Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του»
Από τον ποιητή, θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Η Τέχνη ποτέ δεν πεθαίνει γιατί βασίζεται στις μυθοπλαστικές ικανότητες του ανθρώπου μυαλού κι επιχειρεί να θεραπεύσει ανασφάλειες και αγωνίες του (υπαρξιακές ή άλλης φύσεως).
Ο Έρωτας, η διαρκής αναζήτηση του Άλλου είναι μία από τις κινητήριες δυνάμεις του Σύμπαντος Κόσμου. Όπως και το χρήμα. Και οι συνεπαγόμενες δουλείες.
Κοινωνικές ανισότητες. Πλανήτης πολλών ταχυτήτων. Χώρες ανεπτυγμένες, αναπτυσσόμενες, υπανάπτυκτες και καταδικασμένες σε αιώνιο μαρασμό.
Πόλεμοι και επεκτατικές απληστίες. Το καρκίνωμα στο σώμα της Γαίας δεν είναι μόνο ένα.
Η μετανάστευση, η προσφυγιά, η δραπέτευση από τις τοπικές επιμέρους Κολάσεις επιβαρύνει τους γήινους οικονομικούς παραδείσους με ένα πρόβλημα που δεν μπορούν να διαχειριστούν (ακόμα κι αν ήθελαν).
Η ζωγραφισμένη βίζα για χώρες της Συνθήκης Σένκεν είναι σχεδόν φανερό αντικείμενο του πόθου για πολλούς φιλήσυχους, φιλειρηνικούς ανθρώπους που επιθυμούν και να εργαστούν και να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο.
Χωρίς την καθολικότερη συναίνεση όλου του πληθυσμού όλων των χωρών δεν μπορεί να επέλθει η πολυπόθητη οικολογική ισορροπία, η αειφορία, η ευζωΐα, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισονομία, η αδελφοσύνη όλων των νοημόνων, έμψυχων πλασμάτων…
Τα αποδημητικά πτηνά πετάνε σε ευφυείς γεωμετρικούς σχηματισμούς προκειμένου να διαφυλάξουν και να επιτύχουν την απόλυτη αρμονία. Γνωρίζουν Γεωμετρία; Ήταν μαθητές του Πυθαγόρα; Είναι όμως απείρως σοφότερα από τους περισσότερους και τις περισσότερες από εμάς.
Τι φταίει λοιπόν; Η υποδούλωση ζώων, γης και ανθρώπων είναι μονόδρομος; Είναι αναπόφευκτη, όπως ο Πόλεμος για τον Ηράκλειτο;
Κλείνουμε τα μάτια, σφίγγουμε τα δόντια και καταναλώνουμε είδη με «πρόσωπο», νοήμονα χαρακτηριστικά και αισθήματα, συναισθήματα;
Έως πότε θα είμαστε υποκριτές απέναντι στον εαυτό μας;
Η αριστουργηματική ταινία με τον άκρως συμβολικό-σαρκαστικό τίτλο «Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του» μας αναγκάζει να σκεφτούμε τις δικές μας δουλείες και εθελοδουλείες στο όνομα μιας ανασφάλειας που μας κατατρώγει και μας οδηγεί μιαν ώραν αρχύτερα, κακήν-κακώς στον τάφο.
Ο άνθρωπος δεν γίνεται αντικείμενο μόνον όταν εκτεθεί ως έργο ενός εκκεντρικού αλλά ψαγμένου καλλιτέχνη σε ένα μοντέρνο μουσείο. Όχι. Ο άνθρωπος είναι αντικείμενο κάθε φορά που βολεύεται, που εθελοτυφλεί, που περιχαρακώνεται, που αρνείται να συμπάσχει με τα άλλα έμβια όντα. Ο άνθρωπος αυτοακυρώνεται κάθε φορά που αρνείται να ασκήσει, να εξασκήσει, να γυμνάσει την ενσυναίσθησή του από νωθρότητα και τεμπελιά υπακούοντας στον αδήριτο νόμο της βαρύτητας. Ο άνθρωπος αυτοκαταστρέφεται κάθε που θυσιάζει τον διονυσιακό ενθουσιασμό και την βακχική χαρά στον βωμό υποτιθέμενων συμφερόντων που του αφαιρούν κάθε ικμάδα ζωής και τον αποστεώνουν.
Κινηματογραφικό δοκίμιο περί τέχνης με φράσεις που λειτουργούν σαν αφορισμού ενός άλλου αιρετικού: του Oscar Wilde.
Τελικά όλες οι εποχές είναι ίδιες: μια παρτίδα πόκερ με κερδισμένους εκείνους που μπορούν να μπλοφάρουν πειστικότερα.
«Το χειρότερο δεν είναι να σε χτυπούν αλλά να σε αγνοούν». Βασικός κανόνας του μάρκετινγκ, όταν είσαι αποφασισμένος να ξεπουλήσεις τον εαυτό σου στο χρηματιστήριο των αξιών που δεν είναι οι δικές σου και δεν καλύπτουν τις πρωταρχικές σου ανάγκες.
Η ευτυχία είναι κληρονομικό δικαίωμα όλων των ζωντανών (και σε αυτά συμπεριλαμβάνω τα ζώα ΚΑΙ τα φυτά, εφ’ όσον εξελίσσονται κι επιδεικνύουν κοινωνική αλληλεγγύη με τις ρίζες τους, όταν τα άλλα, τα διπλανά, πάσχουν και στερούνται των βασικών αγαθών).
Θεωρώ τα δέντρα αξιοπρεπέστερα των ανθρώπων.
Και τα πτηνά σοφότερα από πολλούς βαρύγδουπους γεωμέτρες και ματαιόδοξους, άμουσους φιλοσόφους. Τελικά η Αρμονία είναι θέμα επιλογής και η αγάπη το κλειδί που ανοίγει όλες τις πόρτες.
Εμείς όμως σήμερα παραβιάζουμε ανοικτάς πύλας όταν διαπιστώνουμε – για πολλοστή φορά – το αδιέξοδο της Σύγχρονης Τέχνης.
Όμως όχι, δεν θα πεθάνει ούτε η Τέχνη ούτε η Λογοτεχνία. Ριζώνουν πολύ βαθιά μέσα μας και ποτίζονται από πολυδιαστασιακές οντότητες που μας αντιμετωπίζουν ίσως σαν μυρμήγκια κι ενίοτε αποφεύγουν να μας πατήσουν, να μας λιώσουν κάτω από τις ελεφάντινες μπότες τους.
Η Τέχνη ριζώνει σε άλλες διαστάσεις και προέρχεται από παράλληλα σύμπαντα άλλα, εκεί απ’ όπου κατάγεται και η Συλλογική Πανανθρώπινη Ψυχή μας.
Ξυπνήστε. Αφυπνιστείτε γιατί αφανιζόμαστε.
Και καλά εμείς. Τω πάθει μάθος. Τα ζώα και τα φυτά τι μας φταίνε; Ο πανέμορφος πλανήτης που μας φιλοξενεί αδιαμαρτύρητα πόσες εποχές ακόμα θα αντέξει πριν μας αποτινάξει σαν ενοχλητικό παράσιτο;
Ήδη οι κλιματικές αλλαγές και οι τροπικές καταιγίδες εν μέσω καύσωνος ανάγκασαν τους ηγέτες του κόσμου να συσκεφθούν και να συναποφασίσουν.
Ας σπαταλήσουν λίγο χρόνο να δουν αυτή την ταινία.
Το είπα και το ξαναλέω: Τέχνη είναι τα έργα των ευαίσθητων, των αισθαντικών ανθρώπων που μας αναγκάζουν να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας. Όλα τα άλλα είναι προφάσεις εν αστοχίαις.
Και δεν νομίζω πως έχουμε πολλά περιθώρια πλέον ως Ανθρωπότητα για άλλες αποτυχίες. Ο μύθος της Ατλαντίδας αυτό μας υποδηλώνει.
Γενναία σεναριακή καταδίφηση στο αβυσσαλέο Ομαδικό Ασυνείδητο. Σεμνοί ηθοποιοί. Μπράβο τους. Περιορίστηκαν στο ουσιαστικό.
Ποίηση είναι η νοητική υπερδιέγερση που συμπαρασύρει το συναίσθημα και αλλάζει τον τρόπο σκέψης μας. Συμπαθάτε με για αυτόν τον αφελή ορισμό, όμως από κάπου πρέπει κάποτε να ξεκινήσουμε. Ως υπόθεσις εργασίας…
Καλόν είναι να δουν αυτή την ταινία όσοι θέλουν να σταδιοδρομήσουνε σαν καλλιτέχνες. Με ή χωρίς τους γονείς και κηδεμόνες τους.
Τέχνη και χρηματιστήριο, δυστυχώς, πάνε πια μαζί.
Και μια συμβουλή: μην μπαίνετε σε στενωπούς που δεν αντέχετε να πληρώστε τα διόδια. Οι λύκοι ποτέ δεν περνάνε σε υπόγειες διαβάσεις. Προτιμούν να διακινδυνεύσουν να σκοτωθούν από νταλίκες στις εθνικές οδούς υπερταχείας σπουδής και κυκλοφορίας.
Μα πού πάει αυτός ο κόσμος; Αυτή είναι η ερώτηση που αναδύεται εύλογα από την προσεκτική μελέτη της ταινίας με τον συμβολικά φορτισμένο τίτλο «Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του».
Την βαριά υπαρξιακή ατμόσφαιρα απαλύνει το ευγενές χιούμορ των ενδιάθετων ανθρώπων που επιμένουν να γελούν, να τραγουδούν και να γιορτάζουν ακόμα και τα λάθη τους. Ειδικά όταν είναι και πάθη. Πολύ πριν περιέλθουνε στη φιλόστοργη Λήθη που θα τα απαλείψει.
Μην βιάζεστε να μηδενίσετε το κοντέρ και να ελπίσετε στην επόμενη ενσάρκωση γιατί μπορεί να μην υπάρχει τίποτα άλλο από το Τώρα, από την αιώνια στιγμή (παράδεισος και κόλαση μαζί, ανάλογα με τις επιλογές και την εμπράγματη άσκηση της πανανθρώπινης σοφίας μας).
Η Τέχνη λειτουργεί κυρίως ως διαμεσολαβημένη εμπειρία. Είναι το cloud της Ανθρωπότητας, ενώ η προσωπική μας πείρα είναι στο στικάκι μας.
Χαίρομαι που ζούμε σε τόσο προκλητικές εποχές. Μπορεί να μην είναι καλό για όλους, όμως η καλύτερη τροφή για τους καλλιτέχνες. «Στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται». Όπως ο άπληστος αλλά και φιλάνθρωπος, κυνικός αλλά και στοργικός Πυγμαλίων της ταινίας, που αναλαμβάνει τον ρόλο του πατέρα τουλάχιστον για έναν αναξιοπαθούντα πρόσφυγα που δεν έχει στον ήλιο μοίρα.
Ευτυχείτε αλλά και διαφωνείτε!!!
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας
info:
https://www.athinorama.gr/cinema/movie/o_anthropos_pou_poulise_to_derma_tou-10071556.html
Ο Άνθρωπος που Πούλησε το Δέρμα του
L’ Homme Qui a Vendu Sa Peau / The Man Who Sold His Skin
2 / 5
Δραματική 2020 | Έγχρ. | Διάρκεια: 104′
Τυνησιακή ταινία, σκηνοθεσία Κάουτερ Μπεν Χάνια με τους: Γιάχια Μαχάινι, Κόεν Ντε Μπόου, Ντέα Λιάνε, Μόνικα Μπελούτσι.
Ένας Σύριος πρόσφυγας αποφασίζει να πουλήσει το σώμα του σ’ έναν αντισυμβατικό καλλιτέχνη, ο οποίος θα το χρησιμοποιήσει ως ζωντανό έκθεμα. Ο κόσμος των εικαστικών αναστατώνεται, συλλέκτες ενθουσιάζονται και οι ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεσηκώνονται.
