πικρόγλυκη μεν διονυσιακή δε, στο Θέατρο Προσκήνιο με την βακχική μαινάδα Αγγελική Λεμονή
ΖΩΗ ΧΑΡΙΣΑΜΕΝΗ
ΘΕΑΤΡΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΑΝΟΣ
Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Χωρίς διονυσιασμό θέατρο δεν υπάρχει και χωρίς βακχική μανία που οδηγεί στην έκσταση δεν αντέχεται η καθημερινή χαρμολύπη, το διαρκές πένθος εξόδου από την Παράδεισο, η νοσταλγία επιστροφής στην Εστία μας, στη μυθική «καβαφική» Ιθάκη γίνεται αφόρητη και το υπαρξιακό μας βάρος επαχθές. Από αρχαιοτάτων χρόνων, στη βάση κάθε γονιμολατρικού τελετουργικού δρώμενου φώλιαζε πάντα αυτή η πανανθρώπινη ανάγκη υπέρβασης του Φόβου και του Θανάτου. Κι ο Έρωτας μια στιγμή ανάμεσα σε δύο τελείες πριν την παύλα του τάφου. Κοινή μοίρα για ζητιάνους και πρίγκιπες. Ο σαιξπηρικός Άμλετ μιλάει για τους γευματίζοντες που θα γίνουν γεύμα σκουληκιών. Το μέλλον βέβαιο. Εκείνο που μας τρώει όμως είναι το Επέκεινα. Το «μετά» και το «πριν» βεβαίως. Αυτό βρίσκεται στη βάση όλων των θρησκειών και όλων των μυστηριακών συστημάτων. Αυτή είναι κι η γενεσιουργός αιτία της μεγάλης Ποίησης.
Ο δραματικός μονόλογος που συνέγραψε ο καταξιωμένος σκηνοθέτης Κώστας Τσιάνος έχει μεν τον ειρωνικό τίτλο «Ζωή …Χαρισάμενη» (αυτές οι τρεις τελείες κάνουν τη διαφορά) κι αρχίζει με την αναγγελία του θανάτου του εξ αποστάσεως συζύγου της πολύπαθης πρωταγωνίστριας, αγίας και πόρνης, ζενεϊκής και χατζιδακικής, εμφορείται όμως από τη διονυσιακή χαρά τής ζωής, τη μεσογειακή απόλαυση των ηδονών, την ελληνική αποποινικοποίηση του προπατορικού αμαρτήματος. Βεβαίως η αυτό-ενοχοποίηση είναι βαθιά χαραγμένη στα κύτταρά μας κι έτσι αρχίζει ο μονόλογος.
Μεταξύ ηθογραφίας και μεταμοντέρνας αναγνώσεως, με μπρεχτικά στοιχεία αποστασιοποίησης (αφού η καλή πρωταγωνίστρια Αγγελική Λεμονή απευθύνεται στο κοινό χωρίς την «κουρτίνα» του «τέταρτου τοίχου» (σπάζοντας έτσι τη θεατρική σύμβαση της ψευδαίσθησης), εντάσσοντας ακόμα κι επιθεωρησιακά στοιχεία στον δύσκολο ρόλο της, θυμίζοντας εκείνους τους νούτικους ηθοποιούς αλλά και τα ιερά τέρατα των ασπρόμαυρων ταινιών του Φίνου που ακόμα θαυμάζουμε τις Κυριακές στην έγχρωμη πια τηλεόραση της μίζερης ζωής μας στα χρόνια της βαθιάς πολυπολιτισμικής Κρίσης.
Γενικά, οι πόρνες είναι εύπλαστο κι ευαίσθητο θεατρικό υλικό, αφού λειτουργούν αφενός μεν ως «αποδιοπομπαίος φαρμακός» και σέρνουν πάνω τους το βάρος της συλλογικής Ενοχής, είναι όμως και καθρέφτης της κοινωνίας που ζουν και αδιάψευστοι μάρτυρες του Καιρού τους στο Δικαστήριο του Χρόνου. Ήδη από την εποχή του Μπεν Τζόνσον, και μετά, με τον Ζενέ και τον Σαρτρ, τον Χρονά (η αριστουργηματική Πανωραία από τη «Γυναίκα της Πάτρας») και τώρα με τη «Ζωή …Χαρισάμενη» του Κώστα Τσιάνου, η «ιερά πόρνη» γίνεται σφάγιο και θύμα στο ιεροτελεστήριο τού Πόθου. Η «αίρουσα τα αμαρτίας του κόσμου» κι η κραυγάζουσα το βιβλικό «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» γίνεται ακόμα μια φορά στόχος, εκτίθεται στο θεατρικό κοινό ψυχή τε και σώματι, ξεμπροστάζεται μόνη της και ξεγυμνώνεται για να απογειωθεί στο τέλος και να λατρευτεί σαν ηρωίδα. Τι περιπεπλεγμένος κόσμος στον πολιτισμού του πλανήτη Γαία!
Ο νατουραλιστικός σκηνικός διάκοσμος έγερνε την «όψι» της παράστασης προς την ηθογραφία, αγαπημένος τόπος παραδοσιακών θεατρανθρώπων και θεατών, όμως χάρη στην ερμηνεία της ηθοποιού και της διδασκαλίας από τον συγγραφέα-σκηνοθέτη το αποτέλεσμα κινήθηκε σε απολύτως σύγχρονα θεατρικά πλαίσια.
Μια παράσταση που θα παίζεται για μια δεκαετία τουλάχιστον, αφού έχει μέσα της τον σπόρο του τραγικού κι εμφορείται από τη χαρά της ζωής. Ήταν όλα υπέροχα, παρά το τρακ της ηθοποιού στην πρεμιέρα και παρά την ανάγκη διόρθωσης κάποιων λεπτομερειών υποκριτικής (π.χ. μια τόσο αγράμματη περιθωριακή και λούμπεν γυναίκα δεν μπορεί να μιλάει κάποιες φορές χωρίς κόμματα και παύσεις σα να είναι σοφολογιωτάτη – εκτός βεβαίως από τον μονόλογο της «Εξόδου» όπου αναφέρεται στο δραματικό πρόσωπο-ρόλο σε τρίτο πρόσωπο). Λεπτομέρειες, θα μου πείτε. Εγώ όμως οφείλω ως εμβριθής θεατρολόγος, επαρκής θεατής και αυστηρός κριτικός να τις επισημάνω. Προς βελτίωσιν και τελειοποίησιν του όλου θεατρικού εγχειρήματος, από τα πιο ενδιαφέροντα τής τρέχουσας θεατρικής περιόδου.
Κωνσταντίνος Μπούρας
Info:
https://www.viva.gr/tickets/theater/theatro-proskinio/zoi-xarisameni/
Ζωή… Χαρισάμενη!
Του Κώστα Τσιάνου
Στο Θέατρο Προσκήνιο από 10 Ιανουαρίου 2017
Ο Κώστας Τσιάνος επιστρέφει ύστερα από 4 χρόνια στη θεατρική Αθήνα και στο Θέατρο Προσκήνιο με το έργο του«Ζωή… Χαρισάμενη!» από τις 10 Ιανουαρίου 2017. Ένας μοναδικός θεατρικός μονόλογος με την Αγγελική Λεμονή.
Η Ζωή, μια αγράμματη γυναίκα, αγνώστου πατρός και μητρός, βρέθηκε στο περιθώριο της ζωής από την πρώτη μέρα που ήρθε στον κόσμο. Μέσα από τα συγκλονιστικά λόγια της γνωρίζουμε την ιδιαίτερα πορεία της και όσα στιγμάτισαν την ίδια και την εποχή στην οποία έζησε!
Ο Κώστας Τσιάνος αναφέρει για την ηρωίδα του
Η Ζωή, η ηρωίδα του έργου, πέρασε “Δια Πυρ(αι)ός και σιδήρου” από τη μέρα που την βρήκαν νεογέννητη σαν «πεταμένο σκατό» στο κατώφλι κάποιου χωριάτικου σπιτιού. Πότε από δω, πότε από κει κατέληξε, πάμφτωχη κι αγράμματη, παραδουλεύτρα σε οίκο ανοχής.
Αστεφάνωτη και με τρία παιδία νόθα έζησε μια “Ζωή… χαρισάμενη” ανάμεσα σε πόρνες, σωματέμπορους, μαυραγορίτες, προδότες και μ’ όλα τ’ αποβράσματα της κοινωνίας. Γνώρισε τη δικτατορία του Μεταξά, τον πόλεμο, την κατοχή, τον εμφύλιο σπαραγμό και όλη τη ζοφερή μετεμφυλιακή περίοδο.
Σε μια Ελλάδα εξαθλιωμένη πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά, κατόρθωσε με το παντοδύναμο μητρικό της ένστικτο να μεγαλώσει και να αποκαταστήσει μόνη τα παιδία της.
Έχοντας έμφυτο το αίσθημα της αυταπάρνησης, της γενναιοψυχίας και του αυτοσαρκασμού βγήκε νικήτρια στη ζωή και τελικά αναδεικνύεται πρόσωπο ιερό, σεβαστό, όπως τόσες και τόσες γυναίκες που βίωσαν κι αυτές μια “Ζωή… χαρισάμενη!”.
Το έργο «Ζωή….. χαρισάμενη!» είναι προϊόν μυθοπλασίας. Κάθε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα είναι τυχαία.
Θέατρο Προσκήνιο
Στουρνάρη & Καπνοκοπτηρίου 8
