Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Το μετα-μοντέρνο έχει κάνει πολύ ζημιά στο ελληνικό θέατρο. Τα πάντα ισοπεδώνονται, τα θεατρικά έργα αντιμετωπίζονται ασεβώς ως «υλικό παράστασης», ο καθένας κάνει ό,τι του καπνίσει κι ο απλός λαός θα έλεγε «ό,τι του φανεί του λωλο-Στεφανή». Κι όταν μεν πρόκειται για ιδιωτικές μη επιδοτούμενες από τον ισχνό κρατικό κορβανά παραστάσεις, ουδέν πρόβλημα. «Μετά την απομάκρυνσιν από το ταμείον ουδέν λάθος αναγνωρίζεται κι ο θεατής …ας πρόσεχε». Εν πάση περιπτώσει μπορεί να ζητήσει τα λεφτά του πίσω ή να ρίξει ζαρζαβατικά επί σκηνής.
Όταν όμως οι μεγαλεπήβολες κρατικές μας σκηνές αφήνουν τον κάθε έναν (που έχει πρόσβαση) να αλωνίσει επί σκηνής και κειμένου, τότε τα πράγματα γίνονται σοβαρότερα.
Εξηγούμαι, για να μην παρεξηγηθώ. Παρακολούθησα την πρεμιέρα του έργου του Τζον Φορντ «Κρίμα που είναι πόρνη». Στο διάλειμμα άκουσα ένα μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού μας Θεάτρου (και καταξιωμένον συγγραφέα, που θα δει συντόμως ένα καλό έργο του να ανεβαίνει προσεχώς στην ίδια σκηνή) να λέει φωναχτά «ΜΑ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΟΥ ΤΖΟΝ ΦΟΡΝΤ!!!». Και φυσικά δεν ήταν. Αφού οι ηθοποιοί είχαν διδαχθεί να διαβάζουν το έργο σαν θρησκευτικό δρώμενο σε διαχρονική εκκλησία, με έντονα στοιχεία μπρεχτικής αποστασιοποιήσεως και χωρίς καμία οικονομία ή πίστη στο πρωτότυπο. Εντάξει, μέχρι εδώ. Αν και περάσαμε από την εποχή του σκηνοθετισμού ανεπιστρεπτί, και οι κάθε είδους υπερβάσεις-παραβιάσεις-αυθαιρεσίες δικαιολογούνται μόνο για τα ιερά τέρατα της Τέχνης και σίγουρα για αυτούς που έχουν γνώση-ταλέντο-όραμα-επάρκεια-καταξίωση-αναγνώριση (εκτός των συνόρων της χώρας τους), εδώ είδαμε απλώς μια επίδειξη δύναμης. Γιατί δεν έβαζε ο καλός σκηνοθέτης τον όρο “διασκευή” στον τίτλο ή – έστω – στο πρόγραμμα της παράστασής του; Γιατί δεν έγραψε ένα δικό του έργο βασισμένο στο κείμενο του αποθανόντος; Γιατί στερέψαμε τόσο πολύ από ιδέες κι αισθητική που πρέπει να αναμασάμε διαρκώς ξένα ληγμένα πρότυπα; Ποιος χειροκροτεί ποιον και ποιος αναγνωρίζει ποιον σε αυτή την πολύπαθη χώρα; Κρίση, ναι. Υπάρχει κι αλλού. Όμως εκεί δεν επικρατεί η ακρισία και το δίκαιο του ισχυρότερου, εκεί λειτουργούν οι θεσμοί και προστατεύουν το δίκαιο του θεατή στην ποιότητα. Εδώ μοιάζουν όλα αυτά ψιλά γράμματα. Μας μένει μόνο το αναφαίρετο δικαίωμα να εκφράζουμε τη γνώμη μας, χωρίς φόβο και πάθος, αλλά με σεβασμό στην Αλήθεια.
Δεν θα πω τίποτα άλλο. Δεν θα αναφέρω ούτε καν ονόματα. Ουδέν προσωπικόν. Μόνο η απορία ενός επαρκούς θεατή που αγαπάει το θέατρο: γιατί βρε παιδιά; Προς τι όλ’ αυτά; Δεν υπάρχουν έξω τόσοι νέοι άνθρωποι, με σκέψεις, ιδέες, γνώσεις, πτυχία, μεταπτυχιακά, ταλέντο, πρωτοτυπία για να μας μεταδώσουν καλλιτεχνικώς τον προβληματισμό τους για την πολιτιστική κρίση που βιώνουμε διεθνώς; Φυσικά και υπάρχουν. Κι ασφυκτιούν και δεν βρίσκουν βήμα έκφρασης.
Ας πρυτανεύσει κάποτε η Λογική κι ας δούμε όλοι μας τα λάθη μας, από καταβολής του νέου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Κατά τα άλλα, όλα καλά (τρόπος του λέγειν). Υγεία και δύναμη στους αναξιοπαθούντες. Για τους άλλους, φροντίζουν οι …ίδιοι.
Κρίμα δεν είναι πόρνη. Θα είχε τουλάχιστον ένα …άλλοθι.
Πολύ κακό για το τίποτα.
Ταμείου αγώνας άγονος.
“Η Αλήθεια θα μας λυτρώσει”.
Όσο για την τέχνη του Θεάτρου, ο ευρών…αμειφθήσεται.
Φιλικά και με εκτίμηση, με σεβασμό και πίστη στις υγιείς δυνάμεις του Θεάτρου.
Κωνσταντίνος Μπούρας
