Ιόλη Ανδρεάδη και Άρης Ασπρούλης ξαναζωντανεύουν το πνεύμα τού Αρτώ.
Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Ο Πόνος ως παγκόσμια σταθερά, απολύτως επίκαιρος με τον τωρινό πόλεμο.
Ο Πόνος ως κατάρα και αστοχία τού ανθρωπίνου είδους.
Ο Πόνος ως στέρηση τής γαλήνης και της αθωότητας.
Ο Πόνος ως αντίστιξις τής ευτυχίας.
Ο Πόνος ως ανάμνηση και ως βίωμα.
Ο Πόνος ως οδύνη κι ηδονή.
Ο Πόνος ως κατακέφαλο και προσκέφαλο.
Ο Πόνος ως τρέλα και ως φρονιμάδα.
Ο Αντωνέν Αρτώ έμαθε από την Σμυρνιά γιαγιά του τον βιωμένο πόνο που ΔΕΝ γίνεται κραυγή κι ο ίδιος ξέσπασε σε μια σιωπηρή διαμαρτυρία δια της ομοιοπαθητικής σκληρότητος.
Ήταν ιδιοφυία και τέρας. Οι άνθρωποι δαιμονοποιούν και λατρεύουν ό,τι δεν καταλαβαίνουν και τους τρομάζει, ό,τι δεν μπορούν να κλωτσήσουν, ό,τι κλωστούν κι εκείνο χαμογελάει.
Ο ορισμός τής Τέχνης και ειδικά τής παραστατικής Τέχνης τού Θεάτρου είναι ο μεταβολισμός των αισθημάτων, συναισθημάτων, βιωμάτων… μέχρι να καταστούν διαμεσολαβημένη εμπειρία για τον επαρκή θεατή.
«Δι’ ελαίου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν». Η τραγωδία έχει πλέον ξεφύγει από τα συνήθη γραμματολογικά της όρια. Ο Μπέκετ κι ο Αρραμπάλ, ο Ιονέσκο και ο Ντάριο Φο το αποδεικνύουν.
Η Ιόλη Ανδρεάδη και ο Άρης Ασπρούλης, αμφότεροι διδάκτορες, παθιασμένοι και συνεπείς εργάτες τού Θεάτρου, με αφορμή το φαινόμενο Αρτώ καταδύονται βαθιά στο Συλλογικό μας Ασυνείδητο και διαλογίζονται σκηνικά για τις τερατωδίες που παρακολουθούμε καθημερινώς εξεγερμένοι θεατές.
Ορθώς αποδίδουν την σκληρότητα με ήπιους, χαμογελαστούς τρόπους, sotto voce παροχές πακέτων πληροφοριών που μας καθηλώνουν και μας εξάπτουν αλλά ΔΕΝ μας προβληματίζουν, αφού είναι αρχαίο ετούτο το Κακό στο γήινο αστρικό πεδίο.
Με αυτό πάλευαν οι σαμάνοι, οι μάγοι, οι εξορκιστές. Τοτέμ γίνεται ο Αρτώ, τοτέμ γινόμαστε όλοι εμείς, οι ψαγμένοι, οι διαφορετικοί, οι καταζητούμενοι από την Κοινή Λογική που γεννάει φρικαλεότητες. Κανένας ποιητής δεν έβλαψε ποτέ κανέναν εκτός από τον εαυτό του.
Κι ο Αρτώ έγινε Ποιητής γιατί μεταβόλισε τον Πόνο σε αισθητική ηδονή.
Αυτό είναι το μυστικό. Η μικρή ετούτη αλχημεία. Ο αλγόριθμος τής βακχικής εκ-στάσεως.
Εκπληκτική παράσταση «Το Κόκκαλο» (συμβολικό και σημαίνον) στο ΥΠΟΓΕΙΟ τού Θεάτρου Τέχνης. Επιτέλους, ακούμε ηθοποιούς και επί σκηνής μουσικούς που δεν κραυγάζουν, δεν τραυλίζουν, δεν παραπαίουν αδικαιολογήτως. Η σιωπή αρμόζει. Κι ένα κερί αρκεί, όπως θα έλεγε ο Καβάφης. «Τώρα που ο κόσμος φωτίζεται με αστραπές» (Τεννεσσή Γουίλλιαμς “Not about Nightingales”), η χαμηλόφωνη ομιλία γίνεται συν-ομιλία, με τα πνεύματα και τους σχηματικούς θεατές που χαράσσει ο μέγιστος τραγικός κωμικός Γεράσιμος Γενατάς στα πόδια των εν σώματι οπαδών. Σε αυτούς απευθύνεται. Στους ήρωες από κιμωλία. «Χους ει και εις χουν…» μεταλαμπαδεύσηι [με υπογεγραμμένη].
Ο Αρτώ έμεινε στην Ιστορία γιατί ήταν ξεχωριστός. Ήταν αυτός το θέατρο τής σκληρότητας. Δεν δημιούργησε σχολή ή ρεύμα. Τουλάχιστον, όχι φανερά. Όχι αμέσως.
Ένα μεγάλο μέρος όμως τού μεταπολεμικού γερμανικού (και όχι μόνον γερμανικού) θεάτρου είναι καθαρά σαδομαζοχιστικό ως προς τις κολοσσιαίες απαιτήσεις τού κοινού από τον υποκριτή/διονυσιακό τεχνίτη.
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΈΓΙΝΕ Η ΖΩΗ ΜΑΣ!!!
Επί σκηνής μουσικός-υποκριτής αποκρινόμενος ο μουσικός-περφόρμερ Γιώργος Παλαμιώτης.
Τέλεια παράσταση. Αψεγάδιαστο αισθητικό αποτέλεσμα. Το χειροκρότημα ακούστηκε σαν βομβαρδισμός.
Κλείνω με ένα τρίπτυχο ποίημα/πήμα που έγραψα για την αρχή ετούτου τού πολέμου, που με βρήκε στην Λευκωσία να προσκυνώ τα φυλακισμένα μνήματα των απαγχονισμένων ηρώων:
Φυλακισμένα μνήματα
Φυλακισμένα μνήματα.
Φυλακισμένο Φως.
Όμως το Φως
Δεν φυλακίζεται,
Επιταχύνεται
Αλλά δεν επιβραδύνεται,
Καίεται αλλά δεν
Θάβεται.
*
Οι ήρωες ζουν.
Υπερβαίνουν τα ανθρώπινα.
Υπερβαίνουν τον πόνο
Χάριν μιάς Ιδέας:
Ελευθερία.
Πόλεμος
Συμπάσχειν
Άνευ πόνου.
Συμπονείν
Άνευ πάθους.
Στην Ελευθερία μόνος ο
Άρτος.
Ερμαφρόδιτος
Ξεκινάμε από τη μητρική θαλπωρή
(οι πλέον τυχεροί)
Κυλιόμαστε στα σεντόνια τού έρωτα
(ωραίοι αλλά και άσχημοι)
Ωριμάζουμε στην αγάπη,
Λίγο πριν την ύστατη τρυφερότητα.
*
Είμαι μόνοι
Στον πόνο
Στον έρωτα
Στον θάνατο,
Στην προσευχή όμως
Είμαστε πολλοί.
*
Μαρτύρια, βασανιστήρια, κακουχίες, πόλεμοι.
Παραδίνουμε την ψυχή μας
Στον στερνό αετό
Στον πρώτιστο εαυτό
Και σαλπάρουμε για
Τα εωθινά…
*
Πόνεσα τον πόνο όλης τής οικουμένης.
Ζωντανά και άψυχα
Με διαπέρασαν.
Η ξενιτιά έγινε παράδεισος
Κι ο τοκετός αδελφός,
Η ηδονή οδύνη
Κι ο φόβος ποθητός,
Τής αβλεψίας κοπετός
Με μαχαίρωσε
Τής ενοχής ο καρπός
Με εκάρφωσε
Στα βουνά με τον Προμηθέα
Στήλη άλατος και η Περσεφόνη,
Ευρυδίκη, Γυναίκα τού Λώτ,
Κόρες μου.
Με τα αγάλματα έκλαψα
Τον θρήνο τών κοιμισμένων
Με παστά ψάρια κολύμπησα
Στην έρημο την πρασινισμένη
Από τους αντικατοπτρισμούς
Των υψηλών ορέων,
Στο μνήμα μου κολύμπησα
Σαν καράβι σε πλατιά θάλασσα,
Ακίνητος…
Κι η γαλήνη τις ιδιοτροπίες της
Τις έχει.
*
Δύο δολώματα δίνει ο δυνάστης:
Την ηδονή τού έρωτα
Και την ηδονή τού θανάτου
Για την αναπαραγωγή και την
Ανακύκληση, αντίστοιχα…
*
Μόνον όποιος δεν φοβάται
Και δεν πεθαίνει για έρωτα
Μόνον εκείνος ανάγκη
Δεν έχει καμία.
*
Ο Πόνος αδελφός τής Αγάπης
Οδύνη κι ηδονή,
Αδελφός ανάδελφος.
Δείτε αυτή την παράσταση στο πάντοτε φιλόξενο, πρωτοπόρο και πειραματιζόμενο Θέατρο Τέχνης!!!
Είναι θέμα ζωής και θανάτου. Κυριολεκτικά. Επείγει. Μας αφορά.
ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΕΞΑΛΕΙΦΘΕΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΙ Ο ΠΟΝΟΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΘΡΗΝΗΤΟΣ!!!
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ
info:
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν
Υπόγειο
ΚΟΚΚΑΛΟ
Μια παράσταση για τη ζωή και το έργο του Αντονέν Αρτώ
Πρεμιέρα
21 Φεβρουαρίου 2022
Video trailer: https://www.youtube.com/watch?v=A1fIuJJKwuA
Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/kokkalo
Ο Αρτώ. Αυτός είναι το επείγον περιστατικό.
Αυτός απέσπασε τη λογοτεχνία από την αστυνομία, το θέατρο από την ιατρική.
Κάτω από τον ήλιο των βασανιστηρίων που φωτίζει
όλες τις ηπείρους αυτού του πλανήτη, ανθίζουν τα κείμενά του.
Κάποτε θα διαβαστούν πάνω στα ερείπια της Ευρώπης.
Και τότε θα γίνουν κλασικά.
Χάινερ Μύλλερ
Η σκηνοθέτις Ιόλη Ανδρεάδη παρουσιάζει στο Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης την παράσταση «ΚΟΚΚΑΛΟ», μια σπαρακτική ροκ τελετουργία για τη ζωή και το έργο του μεγαλύτερου διανοητή και καλλιτέχνη του σύγχρονου θεάτρου. Ο ρηξικέλευθος και μοναδικός Αντονέν Αρτώ, αυτό το «επείγον περιστατικό» της ζωής και της τέχνης όπως θα τον χαρακτηρίσει ο Χάινερ Μύλλερ, επιστρέφει στη σκηνή για τελευταία φορά, δίνοντας το σόου της ζωής του. Ο Γεράσιμος Γεννατάς παθιασμένος, εμπνευσμένος, θλιμμένος και ερωτευμένος παντόμιμος κλόουν ενσαρκώνει τον σπουδαίο Γάλλο, έχοντας ως κύρια μέσα τη φωνή και το σώμα, και με τη ζωντανή συμβολή του μουσικού-περφόρμερ Γιώργου Παλαμιώτη, οδηγούν τον θεατή σε μια βαθιά προσωπική κάθαρση, από το σκοτάδι του πόνου, της αδικίας και της υποκρισίας, προς το καθαρό και λυτρωτικό φως. Εκεί όπου βασιλεύει ο Μέγας Νόμος της Καρδιάς.
Η ιστορία
Παρίσι 1935. Ο Αντονέν Αρτώ επινοεί μια εντελώς νέα θεατρική φόρμα, το «Θέατρο της Σκληρότητας», και για να τη βάλει σε εφαρμογή δημιουργεί την παράσταση «Οι Τσέντσι» – μία πεντάπρακτη τραγωδία, για τον ξακουστό, αιμοδιψή και αιμομίκτη κόμη της Ρώμης, που βρέθηκε δολοφονημένος, μ’ ένα στιλέτο στο μάτι, από την ανήλικη κόρη του. Το έργο κάνει πρεμιέρα τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, στο θέατρο Folies Wagram, και παρά τις προσδοκίες αποτυγχάνει παταγωδώς. Ο Αρτώ αποφασίζει πως δεν θα σκηνοθετήσει ξανά ποτέ, ταξιδεύει ασταμάτητα αναζητώντας τη λύτρωση και στο τέλος συλλαμβάνεται για αλητεία. Το 1938 χαρακτηρίζεται επισήμως ως «παράφρων» και οδηγείται δια της βίας στο ψυχιατρείο, στο οποίο θα παραμείνει έγκλειστος για εννέα χρόνια. Την τελευταία μόνο χρονιά θα υποβληθεί σε περισσότερα από 51 ηλεκτροσόκ. Εκεί αποκτά την εμμονή ότι έρχονται στον ύπνο του και του δηλητηριάζουν τα όνειρα κάνοντας μάγια, εκεί πέφτει σε κώμα και ευτυχώς ξύπνα την ώρα που τον οδηγούν στο νεκροτομείο, εκεί ο ξακουστός ψυχαναλυτής και ψυχίατρος Ζακ Λακάν θα θριαμβολογήσει πως «επιτέλους ο κύριος Αρτώ θεραπεύτηκε και δεν θα χρειαστεί να ξαναγράψει τίποτα πια».
Το 1946 και λίγο πριν τον θάνατό του, αποκτά ξανά ελευθερία κινήσεων, έχοντας υποστεί ωστόσο ανεπανόρθωτες βλάβες από τις επίσημες θεραπευτικές μεθόδους. Οι «Φίλοι του Αντονέν Αρτώ» οργανώνουν μια ειδική βραδιά αφιερωμένη στο έργο του στο Θέατρο «Σάρα Μπερνάρ», αλλά η είσοδος στον ίδιο απαγορεύεται, εξαιτίας του φόβου που προκαλεί η εξασθενημένη του φιγούρα και η πιθανότητα ενός ακόμα θηριώδους ξεσπάσματος, όπως αυτά που συνήθιζε ενώπιων ακροατηρίου και από τα οποία ηρεμούσε μόνο εάν τον φιλούσε ένας φίλος του στο μέτωπο.. Ο άνθρωπος τον οποίο συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν στέκεται μόνος έξω από τις κλειστές πόρτες, ενώ σύσσωμη η καλή κοινωνία των Παρισίων απολαμβάνει τις αναγνώσεις των κειμένων του.
Η παράσταση
Απογοητευμένος από αυτό το περιστατικό, ο Αρτώ αρνείται την ελευθερία του και επιστρέφει οικειοθελώς στο κελί του, αποφασίζοντας να ξυπνήσει τα εκφραστικά του μέσα για να μεταμορφωθεί ο ίδιος στον πιο βιρτουόζο περφόρμερ και να δώσει ένα τελευταίο σόλο, μια παράσταση-ξέσπασμα, μπροστά σε ένα κοινό ανυπόκριτο. Ένα κοινό που θα πλάσει με το μυαλό του. Ένα κοινό που γεννήθηκε για να τον αγαπά.
Απομονωμένος στο άσυλο, ο Αρτώ στήνει από την αρχή το παλιό σκηνικό των «αποτυχημένων» Τσέντσι, φέρνει την ψυχή του στο προσκήνιο, την ξεγυμνώνει και την τραγουδά με πάθος και μαεστρία. Σε ένα ονειρικό τοπίο μνήμης και με το ρυθμό της μουσικής, ακολουθεί την κάθοδο μιας βαθιάς και ανείπωτης εξομολόγησης. Καλλιτέχνης, ιδιοφυής, επαναστάτης, αναθεωρητής, ποιητής, δάσκαλος, παραληρηματικός, επιθετικός, επιληπτικός, αυτοκαταστροφικός και βαθιά, πολύ βαθιά ερωτευμένος και ερωτικός, συνθέτει με τρόπο προβοκατόρικο την τελική του ετυμηγορία απέναντι στον σύγχρονο καθωσπρεπισμό, βγάζοντας τη γλώσσα στην κοινωνική υποκρισία και τις επινοημένες αυθεντίες του καιρού μας και επαναφέροντας το «Θέατρο της Σκληρότητας» στη θέση που του ανήκει: μέσα στις φλογισμένες καρδιές των εξεγερμένων.
~.~
Με το «ΚΟΚΚΑΛΟ» οι συγγραφείς Ιόλη Ανδρεάδη και Άρης Ασπρούλης, ολοκληρώνουν την προσωπική τους τριλογία πάνω στο έργο του Αντονέν Αρτώ. Έχουν προηγηθεί οι παραστάσεις «Αρτώ / Βαν Γκογκ, avec un pistolet» (Θέατρο Σημείο – 2015, στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Ιωάννης Παπαζήσης) και «Οικογένεια Τσέντσι» (Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης – 2016, στο ρόλο του Κόμη Τσέντσι ο Μιλτιάδης Φιορέντζης, Μπαλαντέρ η Ελεάνα Καυκαλά, Βεατρίκη η Μαρία Προϊστάκη). Το αισθητικό περιβάλλον της παράστασης «ΚΟΚΚΑΛΟ», ακολουθώντας τη διαδρομή της ζωής του Αρτώ, τελεί σε απευθείας διάλογο με τα δύο προηγούμενα ανεβάσματα.
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Πρωτότυπη Μουσική: Γιώργος Παλαμιώτης
Κατασκευές: Γιάννης Νίτσος
Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου
Video Trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Οργάνωση Παραγωγής: ΡΕΟΝ / Ορέστης Τάτσης
Στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Γεράσιμος Γεννατάς.
Ζωντανά επί σκηνής ο μουσικός-περφόρμερ Γιώργος Παλαμιώτης
Θέατρο Τέχνης – Υπόγειο
Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα
Τηλέφωνο: 2103222760 & 2103228706
Παραστάσεις κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 21.00
Εισιτήρια: 15 ευρώ, 10 ευρώ μειωμένο
Διάρκεια: 75 λεπτά
Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείου Πολιτισμού.
Το έργο κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική.
Ευχαριστούμε το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Φωτογραφίες σε υψηλή ανάλυση: https://www.dropbox.com/sh/bj7oh5tpqqnshdt/AAB-0MqrvhCvgBmgyF0SaYM_a?dl=0
