Από τον θεατρολόγο και κριτικό Κωνσταντίνο Μπούρα
Σε εποχές κοσμοϊστορικών αλλαγών, σε εποχές κρίσιμες, μεταβατικές και μεταιχμιακές, το Σκότος, η «σκοτεινή και μαύρη Ύλη», η ορφική Νυξ είναι αυτή που ανακατεύεται με το Φως για να γεννήσει το Νέο, το Καινοφανές, το Καινούργιο. Οι «μεγάλοι» Ρώσοι λογοτέχνες, στα όρια Ασίας κι Ανατολής, σε εποχές δύσκολες, αποτύπωσαν στο χαρτί το ίχνος της διαμαρτυρίας τους για το πώς θα έπρεπε να είναι η ανθρώπινη κατάσταση σε σχέση με αυτό που βίωσαν ως «πραγματικότητα». Ανάλογα με την οπτική του γωνία ο καθένας και τη συγγραφική ιδιοσυγκρασία του, εκπόνησε ένα έργο «σκοτεινό-ερεβώδες» ή «μισοσκότεινο». Η απόλυτη φωταύγεια απαγορεύεται στη σημαντική λογοτεχνία. Γιατί χωρίς φωτοσκίαση δεν φαίνεται το «αντικείμενο» της αφήγησης. Χωρίς αθέατες πλευρές το δραματικό πρόσωπο είναι επίπεδο, μονοδιάστατο και κραυγαλέο. «Σε κοίταζα με όλο το φως και το σκοτάδι που έχω», λέει ο ….ποιητής. Τι μεγάλη αλήθεια! Στη διπολική φυλακή που ζούμε, κινούμαστε φυλακισμένη ανάμεσα στον «θετικό» πόλο και στον «αρνητικό», ανάμεσα στην αυτοθυσία και στον εγωισμό, ανάμεσα στο συλλογικό και στο ατομικό. Η λογοτεχνία και – ειδικά το θέατρο – δεν είναι ατομική ενασχόληση, ακόμα κι όταν είναι μοναχική. Κι ο Ευριπίδης χωνότανε στη θαλασσινή σπηλιά της Σαλαμίνας για να εμπνευστεί και να γράψει, όμως «απευθυνότανε» βουβά στο συλλογικό συνειδητό ή ασυνείδητο της ανθρωπότητας, πολύ πέρα (όπως αποδείχτηκε) από το χωροχρονικό πλαίσιο που συνέγραψε. Γυρίζουμε πάντα στους «κλασικούς». Αναζητούμε την «Αλήθεια», τουτέστιν αναλογίες που θα μας βοηθήσουν να λύσουμε τον γρίφο της δικής μας κρίσιμης εποχής.
Είναι περίεργο το πώς αυτά τα διαχρονικά κείμενα είναι καταφύγιο και απήνεμο λιμάνι για τις τρικυμίες της ψυχής!
Αυτό φάνηκε στο αναλόγιο που απόλαυσα στο «Αγγέλων Βήμα» με τον μακρύ αλλά απολύτως περιγραφικό των προθέσεων και των στοχεύσεων της ομάδας τίτλο: «Έγκλημα και Τιμωρία: Η νουάρ πλευρά των μεγάλων Ρώσων Συγγραφέων : Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Αντόν Τσέχωφ , Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ».
Υπεύθυνος για το πολυδιάστατο αυτό πόνημα ο ταλαντούχος ηθοποιός και θεατράνθρωπος Γιάννης Λασπιάς, με τέσσερις πρωτεϊκούς και σεβαστικούς ηθοποιούς, αλλά και με μία πιανίστα: Αργύρης Θανάσουλας, Γιώργος Κοψιδάς, Δάφνη Μανούσου, Στέλλα Μπούρου. Στο πιάνο η Ειρήνη Τηνιακού.
Ακούστηκαν αποσπάσματα από τα έργα:
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
Έγκλημα και Τιμωρία
Το υπόγειο
Αντόν Τσέχωφ
Ο Θείος Βάνιας
Ο Γλάρος
Η Αρκούδα
Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού
Το Κύκνειο Άσμα
Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ
Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα
Η Καρδιά ενός Σκύλου
Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι,
Σύννεφο με Παντελόνια
Ο Κοριός
Κι όλα αυτά με αθόρυβη μετάβαση από το ένα στο άλλο, «φυσιολογικά», «καθημερινά», σαν μια παρέα αστών της προεπαναστατικής Ρωσίας που βρέθηκε χαμένη στον «υπαρκτό σοσιαλισμό».
Τέλειο! Αναλογίες, παραλληλισμοί, ιστορική ανατομία, επισημάνσεις, υπογραμμίσεις… Καθείς βρίσκει στο θέαμα αυτό που του ταιριάζει. Και φεύγει προβληματισμένος για το σήμερα, για το αύριο, ενώ το «τώρα» φεύγει ανεπιστρεπτί, με μια «εικόνα» φευγαλέα αλλά «μισο-φώτεινη» από τη «ημι-σκοτεινή» αυτή παράσταση.
