Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, ποιητής-θεατρολόγος-μεταφρασιολόγος-κριτικός, https://konstantinosbouras.gr
Ομιλία του στην ΗΜΕΡΙΔΑ για την κριτική σκέψη και το αρχαίο δράμα
στο ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΡΟΛΟΥ ΚΟΥΝ (Δευτέρα 10 Ιουλίου 6-9μμ
ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ-ΥΠΟΓΕΙΟ, Πεσμαζόγλου 5):
https://www.facebook.com/bookia.gr/videos/290817720098980
Από τα εγκαίνια τού θεσμού των Επιδαυρίων το 1954 μέχρι σήμερα, το σωτήριον έτος 2023, κύλησε πολύ κοσμικό αιθερικό ρευστό στο ποτάμι τού παππού Ηράκλειτου.
Από την «αναβίωση του αρχαίου δράματος» περάσαμε στην «ερμηνεία» του και τώρα στον βίαιο εξανδραποδισμό και διασυρμό του.
Τα αθάνατα κλασικά δραματικά κείμενα γίνανε σταδιακά πεδίο βολής και πειραματισμών από δοκησίσοφους, επίχρυσους σταρ, χάλκινες μετριότητες και μπρούτζινα κύμβαλα αλαλάζοντα πάσης φύσεως…
Βεβαίως υπήρχαν κι ένδοξες, μεγάλες παραστάσεις με την Callas, με την Κατίνα Παξινού, με τον Αλέξη Μινωτή, με την Ελένη Χατζηαργύρη, με την Όλγα Τουρνάκη κι άλλες μεγάλες τραγωδούς που τίμησαν και τιμούν το ποιητικό αυτό είδος.
Μεγάλοι σκηνοθέτες, όπως ο Κάρολος Κουν, ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, ο Μίνως Βολανάκης, ο διεθνούς φήμης και καταξίωσης Ανδρέας Βουτσινάς (εκπληκτική ευριπίδεια «Ελένη» η Αλεξάνδρα Λαδικού), μουσικοί όπως ο Ιάνης Ξενάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο μελίρρυτος Μάνος Χατζιδάκις, εικαστικοί όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, χορογράφοι, φωτιστές, αρχιτέκτονες, ειδικοί στις σκηνικές μηχανές, σκηνογράφοι κι ενδυματολόγοι συνέθεσαν χρόνο το χρόνο ένα πανοραμικό ψηφιδωτό που τιμάει την ελληνική γλώσσα, τον Ελληνικό Πολιτισμό και τον ΆΝΘΡΩΠΟ.
Η δημοκρατία μας στηρίζεται στην πολυμορφία, στην πολυφωνία και στην αποδοχή τού διαφορετικού.
Ας θυμηθούμε τους αιρετικούς «Όρνιθες» τού Καρόλου Κουν και τις εκστατικές, υπερκινητικές «Βάκχες» του (που έσπασαν την μέχρι τότε κατεστημένη στατικότητα, σε αντιγραφή των αρχαίων αγγείων).
Βεβαίως, μεγάλες δημιουργοί, όπως η Εύα Πάλμερ Σικελιανού κι η Ισιδώρα Ντάνκαν, όπως η περίφημη καλλιτέχνις φωτογράφος Nelly’s, απελευθέρωσαν το σώμα από τα μεσαιωνικά δεσμά του.
Έτσι όμως όπως ο Γερμανικός Ρομαντισμός παρερμήνευσε κι εξιδανίκευσε την Κλασική Αρχαιότητα, ενώ ο Νεοκλασικισμός (συνεπικουρούμενος από τον Συμβολισμό) ήταν δέσμιος τής Αναγεννησιακής άποψης για το αρχαίο δράμα (παρερμηνεία που γέννησε το υβρίδιο τής όπερας)… έτσι και σήμερα η γαλλόφερτη «αποδόμηση» και σύγχρονες γερμανοτραφείσες φόρμες ακραίου «σωματικού θεάτρου» έδωσαν την χαριστική βολή στην ποιητικότητα των παραδομένων (και σωσμένων μέσα στους σκοτεινούς αιώνες που μεσολάβησαν) κειμένων ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΑΣΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ, αποτέλεσμα ΆΓΝΟΙΑΣ, ΡΑΘΥΜΙΑΣ, ΔΟΚΗΣΙΣΟΦΙΑΣ, ΕΠΑΝΑΠΑΥΣΗΣ, ΩΧΑΔΕΡΦΙΣΜΟΥ..
Οι συντεχνιακές σκοπιμότητες και η μετριοκρατία επιβιώνει από τα οθωμανικά χρόνια τής οριζόντιας ισοπέδωσης…
Η πολιτική ορθότητα είναι ένα καινοφανές είδος λογοκρισίας, σύγχρονου υποδόριου φασισμού.
Ποιος θέτει όρους και όρια; Ποιος τραβάει κόκκινες γραμμές;
Ποιος αφορίζει, εξορίζει (τον Αισχύλο, τον Ευριπίδη), καταδικάζει (τον Σωκράτη);
Και τι ρόλο παίζει η ΚΡΙΤΙΚΗ σήμερα;
Τι κάνουν;
Υπάρχουν πνευματικοί άνθρωποι με το θάρρος της γνώμης τους, χωρίς να φοβούνται να γίνουν ακόμα κι «εχθροί τού Λαού» (για να θυμηθούμε τον κυνηγημένον Ίψεν);
Ποιοι/ποιες οι «τα φαιά φορούντες» σήμερα;
Ποιοι/ποιες μιμούνται το ρωμαϊκό Κολοσσαίον ή τον βυζαντινό Ιππόδρομο με τα πορνικά μιμοδράματα;
Ποιοι/ποιες είναι οι επίγονοι των μεσαιωνικών μίμων και μιμάδων, ζογκλέρ και παντόμιμων που επιβίωναν μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό, πολύγλωσσο μωσαϊκό ερεθίζοντας τα κτηνώδη ένστικτα τού Homo Erectus;
Ποιοι/ποιες δεν αισχύνονται να δρουν αυτοκαταστροφικά, υπονομεύοντας δήθεν το σύστημα, χωρίς να συνειδητοποιούν οι δόλιες / οι δό-λι-οι πως αυτοί / αυτές / αυτά ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ πατώντας πάνω στην άδολη περιέργεια τού αμύητου κοινού;
Ο επαρκής αναγνώστης/θεατής ποτέ δεν αντιμετώπιζε ανάλογα διλήμματα. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕ ΤΟ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΚΡΟΤΟΥΣΕ. ΉΤΑΝ ΟΜΩΣ ΠΑΝΤΑ ΜΙΑ ΠΕΝΙΧΡΗ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ.
Οι ανθρωποθυσίες στο Κολοσσαίον, όπως και τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν περιμένουν χειροκροτήματα από τους πραγματικά μορφωμένους, από τους αναζητητές τής Αλήθειας, από τους εραστές τής ΓΝΩΣΕΩΣ.
Σήμερα πλημμυρίσαμε στην πανταχόθεν πληροφορία. Καλόν είναι αυτό, γιατί συμβάλλει στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΈΚΦΡΑΣΗΣ.
Οξύνουμε όμως, παράλληλα, τις κριτικές ικανότητες τού μυαλού μας;
Μήπως παρασυρόμεθα από τις σύγχρονες Σειρήνες;
Μήπως οι τωρινοί Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες συχνάζουν στα παρασκήνια των επίσημων φεστιβαλικών διοργανώσεων και φωτογραφίζονται ασύστολα;
Μήπως κάποτε, σήμερα θα πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε δημόσια αυτόν τον ξεπεσμό, αυτή την παρακμή, συνηθισμένη άλλωστε σε μεταβατικές, μεταιχμιακές εποχές.
«Είναι ευλογία και κατάρα να γεννιέσαι σε καιρούς που πνέουν άνεμοι αλλαγής», λέει (σε ελεύθερη, δική μου απόδοση) μία πανάρχαια, κινέζικη παροιμία.
Ας θέσουμε λοιπόν σήμερα «τον δάχτυλον επί τον τύπον των ήλων» κι ας αρχίσουμε έναν δημόσιο διάλογο με όλους τους αποδέκτες (συναυτουργούς και μη). «Ουδείς αθώος».
Στον εμφύλιο Πελοποννησιακό Πόλεμο η Αθήνα έζησε τις μεγαλύτερες προκλήσεις αλλά και τη μεγαλύτερή της ζύμωση. Τότε γράφτηκαν πολλά από τα αθάνατα έργα τής Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας.
Οιαδήποτε πολιτισμική ομοιότητα με το σήμερα ΔΕΝ είναι συγκυριακή.
Και… «ο κύβος ερρίφθη».
ΣΑΣ ΑΚΟΥΩ!!!
